Johnny Jordaanplein (kop Elandsgracht/Prinsengracht), Amsterdam
Doorlopend geopend
Toegang: gratis
Johnny Jordaanplein, 19 maart 2023
vlnr: “Manke Nelis”, “Tante Leen”, “Johnny Jordaan”, “Johnny Meijer” en “Duo Jan & Mien”
Johnny Jordaanplein, 8 september 2006
vlnr: “Tante Leen”, “Manke Nelis”, “Johnny Meijer” en “Johnny Jordaan”
het schilderij op het transformatorhuisje is van de hand van Pathiko Schuilinga
De geschiedenis van het Johnny Jordaanplein gaat terug tot 12 februari 1990, toen tijdens een galavoorstelling ter ere van volkszanger Johnny Jordaan, overleden op 8 januari 1989, geld werd ingezameld voor het vervaardigen van een borstbeeld van hem. De opdracht hiertoe werd gegund aan Kees Verkade.
De Initiatiefgroep Johnny Jordaan wilde het borstbeeld laten plaatsen in het Frederik Hendrikplantsoen in de Staatsliedenbuurt, even buiten de Jordaan, waar Johnny Jordaan in zijn laatste levensjaren had gewoond. Hannie Pastor (Amsterdam, 24 juni 1932 – oktober 2015), een fervente fan van Johnny Jordaan en overbuurjongen van diens neef Willy Alberti, wilde het borstbeeld op de middenstrook van de Elandsgracht ter hoogte van de Prinsengracht geplaatst zien. Deze strook fungeerde in de 1970-er jaren als witkarstation (witkar: driewielig collectief vervoermiddel voor twee personen). Pastor had er beplanting aangebracht en het transformatorhuisje bij de strook beschilderd ter ere van en herinnering aan “de parels van de Jordaan”: Willy Alberti, Johnny Jordaan, Tante Leen, Manke Nelis, en Johnny Meijer. Hij had er ook spreuken op aangebracht, waaronder “Bij ons in de Jordaan zal de leefbaarheid voortbestaan” en “O Amsterdam wat ben je mooi, hou ‘t zo”.
In zijn streven het borstbeeld van Johnny Jordaan op de kop van de Elandsgracht/Prinsengracht te laten plaatsen, werd Pastor gesteund door de wijkvereniging.
Op 7 februari 1991 werd het door Kees Verkade ontworpen borstbeeld van Johnny Jordaan op de kop van de Elandsgracht/Prinsengracht onthuld. De plaatsing was niet onomstreden. Tante Leen, die bij de onthulling aanwezig was, begreep volgens sommige bronnen niet waarom het beeld hier geplaatst was. Volgens haar had Johnny Jordaan geen band met de Elandsgracht.
In 1994 diende de Initiatiefgroep Johnny Jordaan een verzoek in bij de gemeente Amsterdam om aan een rotonde aan het Frederik Hendrikplantsoen, waar Johnny Jordaan zijn laatste levensjaren had gesleten, de naam Johnny Jordaanrotonde te geven. Pastor wilde dat het pleintje op de kop van de Elandsgracht/Prinsengracht, waar inmiddels ook een buste van Tante Leen stond, de naam Johnny Jordaanplein zou krijgen. De gemoederen tussen de aanvragers liepen hoog op. De straatnamencommissie van de gemeente Amsterdam voelde niets voor de wens van Pastor. Hierop wendde Pastor zich herhaalde malen tot Guus (Guusje) ter Horst (Deventer, 22 maart 1952), wethouder in Amsterdam. Eind 1995 besloot het college van B & W van Amsterdam dat het pleintje de straatnaam Johnny Jordaanplein zou krijgen.
Vanaf de plaatsing in 1991 van het borstbeeld van Johnny Jordaan heeft Pastor de zorg voor het plein op zich genomen en is hij de drijvende kracht geweest achter het plaatsen van Tante Leen, Johnny Meijer, Manke Nelis en Duo Jan & Mien. De bijplaatsing van deze beelden verliep niet altijd zonder slag of stoot. De plaatsing in september 1996 van het beeld van Johnny Meijer tussen de door Kees Verkade ontworpen borstbeelden van Johnny Jordaan en Tante Leen was niet naar de zin van Kees Verkade, die het beeld van Johnny Meijer niet bij zijn borstbeelden vond passen. In een televisie-uitzending zou hij hebben gedreigd de borstbeelden van Johnny Jordaan en Tante Leen te laten overplaatsen naar het Frederik Hendrikplantsoen. De beelden werden niet overgeplaatst maar op een andere manier opgesteld. In 2006 waren de beelden in een halve boog opgesteld, met aan de buitenkant de beelden van Tante Leen en Johnny Jordaan en aan de binnenkant de beelden van Manke Nelis en Johnny Meijer. Later hadden buurtbewoners bezwaren tegen de plaatsing van het beeld van Manke Nelis. Die bezwaren waren tevergeefs.
In 2010 werd op het Johnny Jordaanplein “Duo Jan & Mien” geplaatst, het vijfde en tot op heden laatste beeld.
In 2012 waren de beelden in een driehoek opgesteld. Links en rechts op de punten stonden de borstbeelden van Tante Leen en Johnny Jordaan. Daarachter stonden de beelden van Manke Nelis en Johnny Meijer. Achteraan in het midden stond het beeld van Duo Jan & Mien.
In 2015/16 werd de Elandsgracht opnieuw ingericht, onder andere om een einde te maken aan de overlast van de vele geparkeerde auto’s. Het transformatorhuisje moest om verkeersveiligheidsredenen worden gesloopt. In de aanvankelijke plannen zouden de borstbeelden van Johnny Jordaan en Tante Leen met de ruggen naar elkaar toe geplaatst worden. Dit stuitte op verzet van omwonenden. Zij kregen zeggenschap in de herinrichting van het Johnny Jordaanplein. Op 28 oktober 2015 werden de beelden in opslag genomen onder het toeziend oog van onder andere Rob Cerneüs, de ontwerper van “Johnny Meijer” en “Manke Nelis” en René Froger, die opdracht had gegeven voor het maken van “Duo Jan & Mien”, de uitbeelding van zijn overleden ouders. Op 27 augustus 2016 werd het vernieuwde Johnny Jordaanplein geopend door Jeanine van Pinxteren, voorzitter van het stadsdeel Centrum, en Kees Verkade. Zij knipten een lint door terwijl bewoners van de Jordaan en bezoekers “Bij ons in de Jordaan” zongen, begeleid door het Amsterdams Smartlappenkoor.
Op het vernieuwde Johnny Jordaanplein staan rondom de beelden banken en haagbeuken. De schilderingen van het huisje keren terug in de bestrating en op de zijkant van de banken. Op de banken zijn foto’s geplaatst van de artiesten. De beelden zijn in een halve boog opgesteld met in het midden het borstbeeld van Johnny Jordaan, geflankeerd door de het borstbeeld van Tante Leen en het beeld van Johnny Meijer. Aan de uiteinden van de boog staan de beelden van Manke Nelis en Duo Jan & Mien. Op de achterzijde van de sokkel van elk (borst)beeld is een plaquette aangebracht met gegevens over het leven en de carrière van de uitgebeelde personen, de naam van het (borst)beeld en de naam van de ontwerper.
Er gaan stemmen op om ook beelden te plaatsen van Willy Alberti en Koos Alberts.
TWM van Berkel, 21 maart 2023
Bronnen:
– De Volkskrant, 3 november 2005
– Het Parool, 28 januari 2013 en 27 februari 2016
– https://amsterdam-centrum.groenlinks.nl/nieuws
– https://libris.nl/BookInfo/GetSample
– https://nl.wikipedia.org/wiki/Johnny_Jordaanplein
– https://www.at5.nl/artikelen/148933
– https://www.facebook.com/LianderNL/photos