Beeldhouwers: Dick Aerts en Amiran Djanashvili
Materiaal: brons
Jacobskerkhof, Utrecht
Onthuld op 11 januari 1992
__________
__________
__________
__________
__________
kluis Alyt Ponciaens (Jacobikerk, Utrecht)
kluis Alyt Ponciaens (Jacobikerk,Utrecht)
De beeldengroep “Kluizenares Alyt Ponciaens” staat op het Jacobskerkhof, naast de Andreaskapel. De beeldengroep bestaat uit twee beelden, gescheiden door een hoge muur met een raam. Op de bovenste foto is aan de linkerzijde van de muur de kluizenares Alyt Ponciaens te zien, geknield in haar kluis. Aan de andere kant van de muur staat een jongetje op een kerkbank. Hij kijkt reikhalzend omhoog naar een getralied venster waarboven het woord PARADISO (hemel) is aangebracht. Aan de zijde waarlangs de kluizenares is geknield, staat boven het getraliede venster het woord INFERNO (hel).
Voor de bidstoel waarop de kluizenares is geknield, liggen een aantal opengeslagen boeken. Rechts, hoog boven de kluizenares, hangt een zwaluwnest met een zwaluw die haar jongen voedt. Dit nest is een speels element: voor de zwaluwen is er geen scheiding tussen de kluizenaarscel en de buitenwereld. Ze kunnen in- en uitvliegen.
“Kluizenares Alyt Ponciaens” is op 11 januari 2012 aangeboden aan de stad Utrecht door de Stichting 750 jaar Domkerk en is onthuld door Aalt (Aleid) Wolfsen (Kampen, 23 februari 1960), burgemeester van Utrecht.
Met dank aan:
Dick J.J. Aerts
→ DICK AERTS en AMIRAN DJANASHVILI
Alyt Ponciaens: een stadskluizenares die volgens een aantal bronnen van ca. 1460 tot ca. 1490 in een kluis in de zuidwestelijke pijler van de Jacobikerk woonde. Het raam in de kluismuur bood uitzicht op de kerk. Na het overlijden van Alyt Ponciaens werd in de Jacobikerk de Andreaskapel gebouwd. Ten behoeve van deze kapel werd haar kluis verbouwd tot sacristie. Tot op de dag van vandaag is dit intact gebleven, waardoor de Jacobikerk zich mag verheugen in de aanwezigheid van een deel van een middeleeuwse kluis.(1)
Stadskluizenaressen woonden in kluizen aan de zijkant van een stadskerk. Zij hadden contact met kerkgangers in de kerk of met mensen buiten via raampjes aan de straatzijde van de kerk. Na hun overlijden werd de kluis waarin zij hadden gewoond, meestal afgebroken.
Noot
(1) Van Alyt Ponciaens is geen geboorte- of overlijdensjaar bekend. In De Jacobikerk – De wegen van Sint Jacob – De bouw van de Jacobikerk (Marieke Lenferink,Lisa Olrichs) is over de kluis geschreven dat rond 1470, tijdens de verbreding en verhoging van de zijbeuken van de kerk, een ruimte, die in de zuidwestelijke pijler ontstond, als kluis ging fungeren. Volgens dit gegeven is Alyt Ponciaens rond 1470 gekluisterd. De bouw van de Andreaskapel is in deze publicatie gedateerd op 1492.