Beeldhouwer: Mari Andriessen
Materiaal: brons
Gieting: Bronsgieterij A. Binder, Haarlem
Jonas Daniël Meijerplein, Amsterdam
Onthuld op 19 december 1952 , verplaatst in 1970
__________
__________
.
“De dokwerker” is vervaardigd ter nagedachtenis aan de Februaristaking 1941.
DE FEBRUARISTAKING 1941
“De dokwerker” is vervaardigd ter nagedachtenis aan de Februaristaking 1941.
Op 22 en 23 februari 1941 vonden in Amsterdam razzia’s plaats waarbij honderden mannelijke Joodse inwoners gevangen werden genomen en vanaf het Jonas Daniël Meijerplein werden gedeporteerd. De CPN (Communistische Partij Nederland) wilde dit beantwoorden met een staking in Amsterdam en deed daartoe oproepen.
Op 25 februari 1941 legden Amsterdamse gemeentewerkers het werk neer. De staking sloeg over naar Bussum, Haarlem, Hilversum, Muiden, Utrecht, Velsen, Weesp en de Zaanstreek.
Op 27 februari 1941 werd de staking door de Duitse bezetter gewelddadig gebroken, waarbij negen doden en vierentwintig zwaargewonden vielen en waarbij veel stakers werden gearresteerd.
DE ONTSTAANSGESCHIEDENIS VAN “DE DOKWERKER”
De ontstaansgeschiedenis van “De dokwerker” gaat terug tot 17 december 1948, toen B&W van de gemeente Amsterdam besloten om (a) de jaarlijkse herdenking van de Februaristaking 1941 vanuit de gemeente te organiseren en (b) een monument te laten vervaardigen. De opdracht hiertoe werd in de zomer van 1949 toegekend aan Mari Andriessen. In mei 1950 had Andriessen de eerste schets gereed. Op 18 maart 1951 schreef hij aan burgemeester d’Ailly dat het definitieve ontwerp klaar was.
Op 19 december 1952 werd “De dokwerker” onthuld door H.M. koningin Juliana en Z.K.H. Prins Bernhard aan het Jonas Daniël Meijerplein in Amsterdam. Aanvankelijk was het beeld gericht op het Waterlooplein. In 1970 is “De dokwerker” verplaatst naar de huidige locatie, richting de synagoge.
DE JAARLIJKSE HERDENKING VAN DE FEBRUARISTAKING 1941
Sinds 1953 vindt ieder jaar bij “De dokwerker” de officiële herdenking plaats van de Februaristaking 1941. Deze herdenking is lange tijd onderhevig geweest aan politieke perikelen. Tot ver in de 1950-er jaren vonden jaarlijks twee herdenkingen plaats. Eén ervan, ‘s ochtends, was georganiseerd door de gemeente Amsterdam. De tweede, in de namiddag, was georganiseerd door een aan de CPN gelieerd Herdenkingscomité. Halverwege de 1960-er jaren besloten beide partijen dat zij bij de jaarlijkse herdenking van de Februaristaking een gezamenlijk defilé zouden voeren langs “De dokwerker”. Omdat men het verder nergens over eens kon worden, hielden geen van beide partijen toespraken tijdens kransleggingen bij “De dokwerker”.
Door langdurige inspanningen van burgemeester Schelto Patijn van Amsterdam is het gekomen tot de herdenking zoals die vandaag de dag is.
In de loop der jaren is “De dokwerker” een aantal malen begin- dan wel eindpunt geweest van demonstraties tegen racisme.
DE ACTIE “ADOPTEER EEN MONUMENT”
In het kader van het educatieve project “Adopteer een monument” biedt het Nationaal Comité 4 en 5 mei scholen in het primair en voortgezet onderwijs de mogelijkheid een oorlogsmonument te adopteren. Aan de hand van lesmateriaal en gesprekken met mensen in de omgeving van het monument ontdekken de leerlingen wat zich in de oorlog heeft afgespeeld in het gebied waarin het monument staat. Zij leren ook wie en waarom wij in Nederland herdenken op 4 mei en wat wij vieren op 5 mei. Zij kunnen zelf een herdenkingsdienst organiseren.
In het schooljaar 2016-2017 is “De dokwerker” geadopteerd door Rosj Pina, een Joodse basisschool, gevestigd in Amsterdam aan de Nieuw Herlaer 18-20.
“DE DOKWERKER”: ÉÉN VAN DE “SLEUTELWERKEN”
“De dokwerker” is één van de honderd kunstwerken in Nederland die volgens lezers van BK-informatie – vakblad voor beeldend kunstenaars artistiek, historisch, maatschappelijk of ruimtelijk van belang zijn of zijn geweest. Deze kunstwerken hebben het predicaat Sleutelwerk gekregen.
De peiling onder de lezers van BK – vakblad voor beeldend kunstenaars vond plaats in november 2019 ter gelegenheid van het 40-jarig bestaan van dit vakblad, dat anno 2020 volgens opgave 7000 abonnees telt en 10.000 lezers, waarvan 85% beeldend kunstenaar is. Het aantal voorgedragen kunstwerken bedroeg ongeveer 300. Het aantal kunstwerken in Nederland dat tussen 1945 en 2019 is vervaardigd, bedraagt vele duizenden.
De reeks Sleutelwerken wordt niet meer aangevuld. Wel kunnen kunstwerken worden aangemeld zodat volgens BK-informatie het overzicht van kunst in de openbare ruimte in Nederland voortdurend groeit.
Zie: https://www.sleutelwerken.nl/kunstwerken/de-dokwerker