Naamvariant: “Muzieksteen”
Beeldhouwer: Paul Grégoire
Materiaal: brons
Plantsoen Kamerlingh Onnesweg / Eemnesserweg, Hilversum (sinds 1975)
Onthuld in juli 1974 bij Cultureel Centrum De Vaart, Hilversum
Pan en een muze
vier dieren
Orpheus
Orpheus en Eurydice
Het tot stand komen van “De Muzen, Pan en Orpheus” heeft zeven jaar gevergd. Grégoire wilde aanvankelijk een stenen monoliet vervaardigen. Hij had daarbij een Noorse runensteen voor ogen. Een uit Duitsland geïmporteerd blok kalksteen bleek niet bruikbaar. De gemeente Hilversum ging daarop akkoord met vervaardiging in brons.
“De Muzen, Pan en Orpheus”, in juli 1974 geplaatst bij de ingang van het cultureel centrum De Vaart aan de Vaartweg in Hilversum, is in 1975 verplaatst naar het plantsoen bij de driesprong Kamerlingh Onnesweg / Eemnesserweg, waar het tot op de dag van vandaag nog staat.
Op één van de twee lange zijden van “De Muzen, Pan en Orpheus” is Pan uitgebeeld, de Grieks-mythologische god van de bergen, de wouden en van woeste en verlaten plekken. Pan, die geen benen had maar bokkenpoten, beschermt de herders en hun kudden, de imkers, de jagers en de vissers. Zijn attribuut is de panfluit, die hij had vervaardigd uit de rietstengel waarin de waternymf Syrinx, die hij hij hof wilde maken, op de vlucht voor hem was veranderd. De vrouwenfiguur rechts van Pan, uitgebeeld in de vorm van een negatief reliëf, stelt volgens Eddy de Paepe (Staanplaatsen voor Griekse goden in Hilversum, april 2009) een Muze voor, één van de negen Grieks-mythologische godinnen van de kunsten en wetenschappen.
Op de voorzijde zijn vier dieren uitgebeeld: een vogel, het gevleugelde paard Pegasus, een eenhoorn en een lam. Links van de dieren staat een boom. Met deze dieren heeft Paul Grégoire naar mijn mening naar Pan verwezen in diens hoedanigheid van god van de wouden en beschermer van herders en hun schapenkudden.
Op de andere lange zijde van “De Muzen, Pan en Orpheus” is Orpheus uitgebeeld, de Grieks-mythologische zanger die van Apollo een lier had gekregen waarmee hij zijn zang kon begeleiden en die met zijn gezang een poging ondernam om Eurydice, zijn geliefde, terug te halen uit het dodenrijk, een poging die uiteindelijk mislukte. Paul Grégoire heeft Orpheus spelend op zijn lier uitgebeeld. De blik van Orpheus is naar achteren gericht.
Op de achterzijde zijn een man en daaronder een vrouw uitgebeeld. De man lijkt te klimmen, de vrouw lijkt te vallen. Naar mijn mening stellen zij Orpheus en Eurydice voor op hun weg van het dodenrijk naar buiten. Volgens de mythe keek Orpheus op zijn weg naar buiten achterom, waardoor Eurydice terugviel in het dodenrijk en voor hem weer onbereikbaar was geworden.
Volgens De Paepe heeft Paul Grégoire zich bij het vervaardigen van “De Muzen, Pan en Orpheus” laten inspireren door de muziek. Orpheus symboliseerde voor Grégoire de klassieke muziek, Pan de lichte muziek. Zo bezien zijn Pan en Orpheus de Muzen van de muziek.
Bronnen:
– albertusperk.nl
– Paul Grégoire 1915-1988 (Den Haag, 2021)
– Staanplaatsen voor Griekse goden in Hilversum (Eddy de Paepe, april 2009)