Naamvariant: “Lieverdje”
Beeldhouwer: Carel Kneulman
Materiaal: brons
Spui, Amsterdam, ter hoogte van nr. 14
Onthuld op 10 september 1960
__________
.
De ontstaansgeschiedenis van “Het Amsterdamse Lieverdje” gaat wat betreft het beeldje terug tot 1959, toen Carel Kneulman een gipsen beeldje ontwierp van een straatjongen. Met dit beeldje wilde hij uiting geven aan het speelse en tegelijk tegendraadse karakter van Amsterdam.
De journalist Henri Knap (Amsterdam, 8 februari 1911 – Amstelveen, 4 maart 1986) schreef voor dagblad Het Parool wekelijks columns onder hert pseudoniem “Dagboekanier”. In deze columns kwamen straatjongens voor die hij “Lieverdjes” noemde, rasechte belhamels met een gouden hart.
Inwoners van Amsterdam die het beeldje van Kneulman de personificatie van het “Lieverdje” van Knap zagen, gingen zich ervoor beijveren om het op het Spui geplaatst te krijgen. Op initiatief van het Comité tot Activiteit in Amsterdam, dat ook de St. Nicolaasintocht organiseerde, werd het gipsen beeldje op 2 mei 1959 op het Spui door twee kinderen onthuld. Een dag later werd het ook weer verwijderd. De bedoeling was dat een bronzen exemplaar zou worden gegoten, die op de Noordermarkt zou worden geplaatst. De kosten van de gieting in brons werden voor rekening genomen door de Hunter Cigarette Company in Eindhoven. Het bronzen exemplaar werd niet op de Noordermarkt geplaatst maar op het Spui. Op 10 september 1960 werd het beeld onthuld door Emmy Van Hall-Nijhoff, de echtgenote van Gijsbert (Gijs) van Hall (Amsterdam, 21 april 1904 – 22 mei 1977), burgemeester van Amsterdam.
In 1965/66 was in Amsterdam de anarchistische Provobeweging actief, die zich met ludieke acties (“happenings”) tegen de consumptiemaatschappij afzette, met name tegen het roken, vanwege het feit dat roken tot kanker leidt. Het leek hen dan ook treffend om “Het Amsterdamse Lieverdje”, dat gefinancierd was door de Hunter Cigarette Company, het middelpunt van de “happenings” te laten zijn. Naarmate de maanden vorderden, werden de “happenings” heftiger, waarbij “Het Amsterdamse Lieverdje” meerdere malen werd beklad, tot ergernis van Kneulman.
In 1966 werd “Het Amsterdamse Lieverdje” door Groningse studenten vervangen door het beeld van een bloemenmeisje. Een week later werd “Het Amsterdamse Lieverdje” teruggevonden in Zwolle.
Op 20 november 2012 werd “Het Amsterdamse Lieverdje” omver gereden door een achteruit rijdende vrachtwagen. Hierbij raakte een van de benen gebroken en kwam er een scheur in het achterhoofd. De schade werd hersteld bij bronsgieterij Binder Art Services in Haarlem.
Bronnen:
– https://ifthenisnow.nl/nl/pointsofinterest/het-lieverdje-amsterdam
– https://www.buitenbeeldinbeeld.nl/Amsterdam_C/Lieverdje.htm
– https://www.meertens.knaw.nl/beeldenbank/app/detail/19
– https://www.parool.nl
“STATUE SUNDAY”
Op 2 april en 16 april 2023 hebben actievoerders van de klimaatbewegingen Scientist Rebellion en Extinction Rebellion “Het Amsterdamse Lieverdje” geblinddoekt en om zijn nek een bord gehangen met een oproep aan bestuurders, politici en andere prominenten om niet weg te kijken van de klimaatcrisis maar maatregelen te nemen ter bestrijding ervan. Dit gebeurde in het kader van “Statue Sunday”, een actie van Scientist Rebellion in reactie op het gebrek aan urgentie bij politici en bestuurders na publicatie in maart 2023 van het rapport van het Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC) van de Verenigde Naties. De actie, begonnen op 26 maart 2023, houdt in dat leden van Scientist Rebellion wereldwijd iedere zondag standbeelden van politici, wetenschappers en andere prominenten van een blinddoek voorzien en er een bord aan hangen met een oproep. Op die manier willen zij kracht bijzetten aan hun eis dat bestuurders, politici en andere prominenten de waarheid vertellen over de klimaatcrisis en maatregelen nemen om biodiversiteitsverlies te stoppen en de uitstoot van broeikasgassen te verlagen tot netto nul in 2025. Zij hebben voor deze actievorm gekozen omdat standbeelden een belangrijke symboolfunctie hebben. De blinddoeken symboliseren dat politici en leiders wegkijken van de wetenschap en geen actie ondernemen om klimaatverandering tegen te gaan.
2 april 2023 was de tweede achtereenvolgende zondag dat in het kader van “Statue Sunday” in een aantal landen beelden werden geblinddoekt. In Nederland werd bij 27 beelden in meer dan 20 steden op deze manier actie gevoerd. 16 april 2023 was de vierde achtereenvolgende zondag waarop actie werd gevoerd. 16 april 2023 was de laatste zondag waarop deze actie werd gevoerd.
Scientist Rebellion is een internationale beweging van wetenschappers die zich grote zorgen maken over het klimaat en de ecologische crisis. Scientist Rebellion is gelieerd aan Extinction Rebellion (XR), een internationale eco-socialistische beweging die door middel van geweldloze burgerlijke ongehoorzaamheid campagne voert voor nul koolstofemissies, een einde aan de ecologische crisis en sociale en economische rechtvaardigheid.
Bronnen:
– https://activisthandbook.org/nl/extinction-rebellion
– https://extinctionrebellion.nl
– https://www.weertdegekste.nl, 2 april 2023