Naamvariant: “Tiels Flipje”
Beeldhouwer: Else Ringnalda
Materiaal: brons
Markt (Groenmarkt), Tiel
Onthuld op 19 juni 1993
__________
__________
.
ONTSTAAN EN ONTHULLING
“Flipje” is een geschenk van de Stichting Jan Nieuwenhuyzen, een stichting die ideële doelen steunt, en de vestiging van de SNS-Bank v/h Nutsspaarbank in Tiel, ter gelegenheid van het 175-jarig bestaan in 1993 van de bank. De figuur van Flipje, een mannetje met het lijf van een framboos en armen en benen van bessen, was in 1935 ontworpen als beeldmerk van jamfabriek De Betuwe in Tiel.
Het besluit om aan de stad Tiel een beeld van “Flipje” te schenken was ingegeven door het feit dat jamfabriek De Betuwe en daarmee de figuur van Flipje van groot economisch en sociaal belang was voor Tiel. De jamfabriek zou enkele maanden later verhuizen naar Breda; “Flipje” zou een blijvende herinnering zijn aan de fabriek.
Op 19 juni 1993 is “Flipje” onthuld aan de Groenmarkt in Tiel. Op de voorkant van de sokkel is de schenkingsdatum vermeld, welke instanties het beeld geschonken hebben en bij welke gelegenheid. Op de achterkant van de sokkel is de naam “Tiels Flipje” vermeld.
ELSE RINGNALDA OVER HET ONTSTAAN VAN “FLIPJE”
In een interview op 19 juni 2023, de dertigste verjaardag van “Flipje”, vertelde Else Ringnalda dat zij zich bij het ontwerpen van de handen liet inspireren door de vorm van de handen van haar dochter, die in oktober 1992 geboren was. Ook het gezicht van “Flipje” heeft een paar trekken van het gezicht van haar dochter.
Voorafgaand aan het ontwerpen van “Flipje” heeft Else de boekjes over Flipje doorgenomen. In de beginjaren was de Flipje-figuur op verschillende manieren getekend. Pas in latere jaren werd hij getekend als een frambozenmannetje. Bij het ontwerpen van “Flipje liet Else Ringnalda zich leiden door de frambozenfiguur van Flipje en zijn gelukzalige uitstraling waarbij hij zijn armen naar omhoog strekt, een houding, ingegeven door de zegswijze “De hemel geeft, wie vangt, die heeft”.
2010: NIEUWE KLEUREN
Bij de onthulling in 1993 was “Flipje” in drie donkere kleuren gepatineerd. In de loop der jaren werd het patin van “Flipje” in toenemende mate aangetast door de regen, waardoor de kleuren vrijwel verdwenen en het beeld er egaal bruin uitzag. In het voorjaar van 2010 bracht de in Tiel gevestigde Bronsgieterij Stijlaart de kleuren aan die bij het beeldmerk werden gebruikt. In mei 2010 werd “Flipje” weer teruggeplaatst op de Groenmarkt.
2011: MINIATUUR-UITVOERING IN MADURODAM
Op 14 juli 2010, in het jaar waarin de figuur Flipje 75 jaar bestond, bracht het gemeentebestuur van Tiel een bezoek aan Madurodam. Het viel hen op dat er in Madurodam geen beeld van Flipje stond, terwijl de figuur van Flipje wijd en zijd bekend was in Nederland. Steven de Vreeze, de burgemeester van Tiel, nam hierover contact op met Friso Wesseling, de burgemeester van Madurodam. In eerste instantie stemde Madurodam in met de plaatsing van een miniatuur-uitvoering van “Flipje” voor de duur van vijf jaar. Later werd besloten ook een maquette te plaatsen van het gebouw “De Perserij” van jamfabriek De Betuwe. Vóór de maquette zou de miniatuur-uitvoering van “Flipje” geplaatst worden. De kosten van de miniatuur-uitvoering waren geraamd op 2000 euro; de totale kosten van het maken van het beeldje en de maquette en de plaatsing waren 30.000 euro. De provincie Gelderland nam het merendeel van de kosten voor haar rekening, de andere financiers waren de gemeente Tiel en Hero Conserven, die jamfabriek De Betuwe in 1987 had overgenomen. De planning was dat de miniatuur-uitvoering van “Flipje” en de maquette van “De Perserij” vóór Pasen 2011 zouden worden geplaatst. Dat liep echter uit.
Op 16 augustus 2011 werd de miniatuur-uitvoering van “Flipje” onthuld. Voor deze gebeurtenis was een delegatie van tachtig Tielenaren, waaronder bestuurders, raadsleden, vrijwilligers van het Streekmuseum Tiel en winnaars van een fotowedstrijd, met twee bussen afgereisd naar Madurodam. De miniatuur-uitvoering werd onthuld door Flipje zelf, samen met Djoeke Siemssen (de nieuwe burgemeester van Madurodam), de 10 jaar oude Ninouk, winnares van de Flipje Hero verkiezing, kinderen, Alexandra van Steen, directeur van het Streekmuseum Tiel en burgemeester De Vreeze van Tiel. De miniatuur-uitvoering van “Flipje” en de sokkel waren elk ongeveer 3 centimeter hoog.
De maquette van “De Perserij” en de miniatuur-uitvoering van “Flipje” staan nog steeds in Madurodam.
2014: POGING TOT DIEFSTAL
Het “Flipje”-beeld dat Else Ringnalda had ontworpen, was stevig verankerd in de sokkel, om diefstal tegen te gaan. Wegens een landelijke toename van diefstal van bronzen beelden liet de gemeente Tiel in september 2012 extra beveiliging plaatsen in de vorm van een alarmsysteem met licht en geluid. Bij een poging tot diefstal zou het alarmsysteem in werking treden en zou er een melding worden doorgeseind naar de politie.
Op 1 mei 2014 probeerden dieven “Flipje” van de sokkel te lichten. Dit mislukte. De poging tot diefstal werd een dag later ontdekt. Het alarm was niet afgegaan omdat het op de minst gevoelige stand was afgesteld. Mogelijk was dit gedaan om onnodig alarm te voorkomen wanneer mensen die met “Flipje” op de foto gingen, tegen het beeld of de sokkel zouden stoten.
Het beeld en de sokkel hadden veel schade opgelopen. De reparatie ervan nam ongeveer twee weken in beslag, waarna “Flipje” werd herplaatst en het alarm goed werd ingesteld.
2017: “FLIPJE”-KOSTUUMS
“Flipje” is het icoon van Tiel, zoals “Manneken Pis” het icoon is van Brussel. Toeristen laten zich graag fotograferen naast het beeld.
Om “Flipje” net zo beroemd te laten worden als “Manneken Pis”, schreef de ondernemersvereniging “Hart van Tiel” in samenwerking met het Flipje Museum en de gemeente Tiel in september 2016 de wedstrijd “Flipje goes fashion” uit. De bedoeling was dat mensen kleding voor het beeld zouden maken, net als dat er kleding werd gemaakt voor “Manneken Pis”, die inmiddels al 700 kostuums in zijn garderobe had. De kleding voor “Flipje” moest zijn afgestemd op evenementen. De sluitingstermijn voor inzending was januari 2017.
Bij het verstrijken van de sluitingstermijn waren er geen inzendingen binnenkomen. Waarschijnlijk lag dat aan de grote ronde lichaamsvorm van “Flipje” die het ontwerpen en maken van kleding niet makkelijk maakte. “Flipje goes fashion” kreeg aandacht in landelijke media. Het gevolg hiervan was dat een nieuwe ronde werd uitgeschreven onder de naam “Laat Flipje niet in de kou staan”. De sluitingstermijn was april 2017. Er waren zeven inzendingen, waarvan één uit Gelderland. De andere inzendingen kwamen uit Noord-Brabant en Limburg.
Sinds 2017 worden er voor “Flipje” kostuums ontworpen voor evenementen in Tiel zoals “Appelpop”, de “Fairtrade fietstocht ‘Happen en Trappen'”, “Tiel pakt uit”, “Tiel pakt uit – nieuwe stijl”, “Tiel toont”, plaatselijke en landelijke sportevenementen en andere evenementen.
Bronnen:
– https://streekmuseumtiel.nl/flipje/
– Algemeen Dagblad, 7 juni 1993
– De Gelderlander, 12 mei 2010, 23 oktober 2010, 16 augustus 2011 en 17 augustus 2011
– De Volkskrant, 14 juli 2010
– Foto Bouwhuis: reportage Flipje Madurodam, augustus 2011
– Binnenlands bestuur, 4 september 2012
– Omroep Gelderland, 23 oktober 2010, 2 mei 2014 , 18 januari 2017 en 19 juni 2023
– De Tielenaar, 7 april 2017
– Winkelen in Tiel: Flipje goes Fashion en Flipje kostuums