Beeldhouwer: Gerrit van der Veen
Materiaal: euville marbier
Uitvoering: G.W. Harmsen
Leidseveertunnel, Utrecht, centrumzijde
Geplaatst voorafgaand aan de ingebruikname van de tunnel op 21 december 1940
__________
de achterzijde van “De eendracht van het land”
De opening van de tunnel op 21 december 1940 met midden boven de tunnel “De eendracht van het land”
“De eendracht van het land” is geplaatst op de eind 1930-jaren aangelegde tunnel onder de sporen aan de westzijde van het Centraal Station van Utrecht. Op 21 december 1940 is de tunnel in gebruik genomen. De tunnel had toen geen naam. Op 28 november 1953 kreeg de tunnel de naam “Leidseveertunnel”.
“De eendracht van het land” staat op de centrumzijde van de tunnel. Het is een beeldengroep, bestaande uit een mansfiguur die geflankeerd wordt door twee vrouwenfiguren.
Het gezicht van de vrouwenfiguur links van de mansfiguur is naar de mansfiguur toegekeerd, uitkijkend over de spoorlijnen. Deze vrouwenfiguur staat met de rug naar het centrum van Utrecht. In haar rechterhand houdt zij een Cornucopia (hoorn des overvloeds). Volgens sommige bronnen is deze vrouwenfiguur de uitbeelding van Concordia, de Romeins-mythologische godin van de eendracht, die de Cornucopia als attribuut voerde.
Het gezicht van de vrouwenfiguur rechts van de mansfiguur is naar het centrum van Utrecht toegekeerd. Haar hand rust op het zwaard dat de mansfiguur vasthoudt.
“De eendracht van het land” heeft in de loop der jaren te lijden gehad onder de weersomstandigheden en de rook en roet van de stoom- en dieseltreinen. De sokkel is aan weerszijden besmeurd met graffiti (en is om die reden niet te zien op de foto’s).
Bronnen:
– https://nl.wikipedia.org/wiki/Hoorn_des_overvloeds
– https://nl.wikipedia.org/wiki/Leidseveertunnel
– https://www.spoorbeeld.nl/databank/eendracht-van-het-land
HET LAATSTE KUNSTWERK VAN GERRIT VAN DER VEEN IN DE (SEMI-)OPENBARE RUIMTE
Na “De eendracht van het land” zijn er in de (semi-)openbare ruimte geen beelden of beeldengroepen meer geplaatst die ontworpen zijn door Gerrit van der Veen.
Bij de plaatsing van de beeldengroep eind 1940 was Nederland bezet door de Duitsers. Op 25 november 1941 riep Arthur Seyss-Inquart, Reichskommissar für die besetzte Niederländische Gebiete, de Nederlandsche Kultuurkamer in het leven. Het doel van de Nederlandsche Kultuurkamer, de pendant van de Duitse Reichskulturkammer, was het onder controle krijgen en houden van de kunstwereld en de pers, het bevorderen van het nationaalsocialistisch gedachtengoed en waar nodig censuur toe te passen. Architecten, filmacteurs, journalisten, kunstenaars, muzikanten, podiumartiesten en schrijvers die geen lid waren van de Nederlandsche Kultuurkamer, mochten hun beroep niet uitoefenen.
Gerrit van der Veen weigerde lid te worden en ging leiding geven aan een actiegroep die zich verzette tegen de Nederlandsche Kultuurkamer. Als gevolg hiervan werd hij gearresteerd en kort erna vrijgelaten.
Na zijn vrijlating dook Gerrit van der Veen onder in Amsterdam. Daar werd hij actief in het verzet en gaf hij leiding aan een uitgebreid verzetsnetwerk. In mei 1944 werd Gerrit van der Veen opnieuw gearresteerd. Op 10 juni 1944 werd hij in Overveen geëxecuteerd.
Bronnen:
– https://nl.wikipedia.org/wiki/Gerrit_van_der_Veen
– https://nl.wikipedia.org/wiki/Nederlandsche_Kultuurkamer
– https://www.spoorbeeld.nl/databank/eendracht-van-het-land