Beeldhouwer: Taeke Friso de Jong
Materiaal: brons
De Kazerne, Kazerneplein, Woerden, Poortruimte
Onthuld op 19 juni 2021
monument “70 jaar Molukkers in Woerden”
reliëf rechterzijde: “1951 – Aankomst 12.500 Molukkers in Nederland”
reliëf linksboven: “Tijdelijk verblijf “
reliëf linksonder: “Spreiding over de stad Woerden”
omslag gedenkboek De herinnering blijft… – 70 jaar Molukkers in Woerden
ontwerp omslag: PUURWERK; George Luhulima
Taeke Friso de Jong heeft “70 jaar Molukkers in Woerden” ontworpen in opdracht van Stichting Sinar Maluku, de plaatselijke Molukse welzijnsstichting voor de Molukse gemeenschap in Woerden en omstreken. Op 21 maart 2021 zou het 70 jaar geleden zou zijn dat vanuit voormalig Nederlands-Indië de eerste groep KNIL-militairen en hun gezinnen in Nederland arriveerden. In totaal werden er in twaalf bootreizen 12.500 Molukse mannen, vrouwen en kinderen overgebracht. Dit gebeurde op dienstbevel, in opdracht van de Nederlandse regering. Vanaf mei 1951 werden zeshonderd van deze mensen ondergebracht in Woerden in drie kampen (woonoorden): De Kazerne (een vroegere kazerne) en de barakkenkampen Singel en Utrechtsestraatweg. In tegenstelling tot wat hen in het vooruitzicht was gesteld, kwam er geen erkenning van de Republiek der Vrije Zuid-Molukken en konden de kampbewoners niet terugkeren naar Ambon.
De leefomstandigheden in de kampen waren erbarmelijk. In de barakken bijvoorbeeld was er geen stromend water, verwarming of gelegenheid te baden. In de avonduren waren de kampen afgesloten. In de eerste jaren van hun verblijf was het de mannelijke bewoners niet toegestaan arbeid te verrichten.
In de 1960-er jaren werden de kampen opgeheven. De twee barakkenkampen werden afgebroken. Sommige bewoners keerden terug naar Indonesië, 250 bewoners werden gespreid gehuisvest in Woerden en de overige bewoners werden gehuisvest in onder andere Alphen aan den Rijn en Breukelen.
In 2011, zestig jaar na de aankomst van de eerste groep KNIL-militairen en hun gezinnen in Nederland, werd gesproken over het oprichten van een monument voor hen. Het kwam er echter niet van, ook niet eind 2018.
Begin januari 2021 is het ontwerp van “70 jaar Molukkers in Woerden” dat Taeke Friso de Jong had gemaakt, voorgelegd aan leden van de eerste generatie Molukkers in Woerden. Zij stemden in met verdere uitwerking.
“70 jaar Molukkers in Woerden” is geplaatst in het poortgebouw van De Kazerne, het enig overgebleven kampgebouw in Woerden. Op 19 juni 2021 is het monument onthuld door Victor Josephus Henricus Molkenboer (Leiden, 9 februari 1958), burgemeester van Woerden, en leden van de eerste generatie Molukkers in Woerden. Vanwege de corona-pandemie vond de onthulling in besloten kring plaats. Dankzij sponsoring kon de onthulling via een livestream worden uitgezonden.
“70 jaar Molukkers in Woerden” bestaat uit drie reliëfs. Deze reliëfs tonen het verhaal van de Molukse mannen, vrouwen en kinderen in Nederland. Op het rechthoekige reliëf aan de rechterzijde is hun aankomst in Nederland in 1951 uitgebeeld: een rij mensen die het schip via een trap verlaat, twee vrouwen (één met kind, één met bagage) en een KNIL-militair op zijn plunjekist. Op het reliëf linksboven zijn de omstandigheden van de Molukse mannen, vrouwen en kinderen beschreven in de periode van het “tijdelijk verblijf” (1951 – 1960-er jaren). Op het reliëf linksonder is de spreiding in Woerden in de 1960-er jaren beschreven.
De totstandkoming van het monument “70 jaar Molukkers in Woerden” is mede mogelijk gemaakt door de gemeente Woerden, VSB Fonds Woerden en het Cultuur Platform Woerden.
Ter gelegenheid van het 70e herdenkingsjaar van de aankomst van de Molukse mannen, vrouwen en kinderen in Nederland heeft de Stichting Sinar Maluku samen met de Projectgroep 70 jaar Molukkers in Woerden het boek De herinnering blijft…. 70 jaar Molukkers in Woerden uitgegeven. Hierin staan onder andere korte beschrijvingen van de kampen, persoonlijke verhalen van hen die destijds in de kampen verbleven.
Bronnen:
– https://molukserfgoed.com/2021/03/25/70-jaar-molukkers-in-nederland
– Algemeen Dagblad, editie Woerden, 21 mei 2021 en 16 juni 2021
– https://www.sinarmaluku.nl
– Museum Maluku