Beeldhouwer: Taeke Friso de Jong
Materiaal: brons
Leidsestraatweg, De Putkop, Harmelen, bij het spoorwegviaduct
Onthuld op 8 januari 2012
__________
__________
__________
__________
daags na 60e herdenking (8 januari 2022) treinramp bij Harmelen
Op 8 januari 1962 botsten ter hoogte van buurtschap De Putkop, dichtbij Harmelen, twee passagierstreinen in dichte mist op elkaar. Daarbij vielen 93 doden en raakten 52 mensen gewond.
Op initiatief van het Dorpsplatform Harmelen is ter nagedachtenis aan de slachtoffers een monument vervaardigd, ontworpen door Taeke Friso de Jong, in samenwerking met de steenhouwer Maurice van Dam. De opdracht hiertoe werd in 2011 gegeven. Op 8 januari 2012, vijftig jaar na de treinramp, is het monument onthuld door mr. Pieter van Vollenhoven, voorzitter van de Onderzoeksraad voor Veiligheid, in aanwezigheid van vijfhonderd nabestaanden en belangstellenden.
Dat het monument vijftig jaar na de ramp is ontworpen en onthuld en niet eerder, hangt samen met enerzijds het verdriet van de nabestaanden en anderzijds het feit dat de Nederlandse Spoorwegen, die als bedrijf een centrale herdenkingsplek hebben voor slachtoffers van treinrampen, geen voorstander was van een plaatselijk monument.
Met het ontwerpen van “Monument treinramp bij Harmelen” had Taeke Friso de Jong het gevoel iets terug te kunnen doen voor zijn vader, die ten tijde van de treinramp huisarts was in Kamerik, geholpen heeft bij de verzorging van de gewonden en de identificatie van hen die om het leven waren gekomen en die daar later met niemand over kon praten. Ook Taeke Friso de Jong zelf staan de herinneringen aan de treinramp nog levendig voor de geest.
Het monument bestaat uit twee licht achteroverhellende, zwarte, hardstenen platen met de namen van de 93 overledenen. Tussen de platen door is de plek van het ongeluk zichtbaar. Voor de platen staat een rood-granieten zuil met daarop een bronzen vrouwentorso. Deze torso staat symbool voor alle slachtoffers van de treinramp. Taeke Friso de Jong heeft bewust gekozen voor het ontwerpen van een vrouwentorso: de vrouw staat symbool voor het doorgeven van leven, op deze plek zijn er echter veel levens kapot gegaan.
Op plaquettes op de zuil is de treinramp beschreven.
Bronnen:
– Cirkel rond voor De Jong (interview in Algemeen Dagblad, 8 januari 2012)
– https://www.stadsmuseumwoerden.nl/userfiles/files/treinramp.jpg
“MONUMENT TREINRAMP BIJ HARMELEN”: GENOMINEERD KUNSTWERK BUITENKUNSTVERKIEZING 2021
Bij de Buitenkunstverkiezing 2021, georganiseerd door het radioprogramma “De ochtend van 4” (KRO-NCRV), was “Monument treinramp bij Harmelen” een van de genomineerde kunstwerken in de regio Midden. In deze verkiezing kunnen luisteraars kenbaar maken welk kunstwerk in de openbare ruimte hen het meest ontroert, blij maakt, verbaast of aan het lachen maakt. Alle uitingsvormen van beeldende kunst in de openbare ruimte (oud, nieuw, traditioneel, modern, figuratief, abstract, murals) kunnen meedingen.
De indiener van de nominatie gaf aan het een aangrijpend monument te vinden. De verminkte torso brengt de ramp indringend in beeld. Als verdere bijzonderheid vertelde de indiener dat de vader van Taeke Friso de Jong, die in 1962 werkzaam was als gemeente-arts in Kamerik, hulp verleende aan de gewonden van de treinramp en hielp bij het identificeren van hen die erbij om het leven waren gekomen. Hij heeft niet meegemaakt dat zijn zoon 50 jaar later een monument zou ontwerpen ter nagedachtenis aan de slachtoffers van de treinramp.
Bij de Buitenkunstverkiezing in de regio Midden behaalde “Monument treinramp bij Harmelen” de tweede plaats.
De Buitenkunstverkiezing is ontstaan in 2021, toen de musea als gevolg van de corona-pandemie hun deuren gesloten moesten houden.
“De ochtend van 4” wordt iedere dag van 07.00 tot 09.00 uur uitgezonden op NPO Radio 4.
Bron:
– https://www.nporadio4.nl/fragmenten/de-ochtend-van-4
ZESTIG JAAR NA DE TREINRAMP BIJ HARMELEN (8 JANUARI 2022)
Op 8 januari 2022 is bij “Monument treinramp bij Harmelen” herdacht dat de treinramp zich op 8 januari 1962, zestig jaar voordien, had voltrokken. Aanwezig bij de herdenking waren nabestaanden van de slachtoffers van de treinramp, Victor Molkenboer, burgemeester van Woerden (waarvan Harmelen deel uitmaakt), Ad de Regt (wethouder van Woerden), Hendrie van Assem (namens de gemeenteraad van Woerden) Ad de Regt (wethouder van Woerden), Irma Winkenius (regiodirecteur Nederlandse Spoorwegen), Harro Homan (regiodirecteur ProRail) en José van Engelen (dorpsplatform Harmelen). Om 09:19 uur, het tijdstip van de ramp, hebben burgemeester Molkenboer en Irma Winkenius een krans bij het monument gelegd, waarna twee minuten stilte werd gehouden. Daarna legden de aanwezigen bloemen bij het monument.