Beeldhouwer: Theo Mackaay
Materialen: brons, verguld met bladgoud
Gieting: Bronsgieterij Hans Steylaert, Waardenburg
Grote uitvoering van de gelijknamige prijsbeelden van het Nederlands Film Festival
Jaarlijkse plaatsing in het centrum van Utrecht tijdens het Nederlands Film Festival (sinds 2007)
Ontworpen in 2007
“Het Gouden Kalf” tijdens de 42e editie van het Nederlands Film Festival, Lucasbolwerk, Utrecht, 2022
“Het Gouden Kalf” tijdens de 42e editie van het Nederlands Film Festival, Lucasbolwerk, Utrecht, 2022
“Het Gouden Kalf” tijdens de 41e editie van het Nederlands Film Festival, Neude, Utrecht, 2021
“Het Gouden Kalf” is een vergrote, vergulde uitvoering van de gelijknamige prijsbeelden die tijdens het Nederlands Film Festival in diverse categorieën worden uitgereikt. Anno 2021 zijn dit de categorieën Digitale Cultuurproductie, Korte Documentaire, Korte Film, Dramaserie, Hoofdrol Dramaserie, Bijrol Dramaserie, Singleplay, Hoofdrol Korte Film/Singleplay, Sound Design, Muziek, Camera, Montage, Lange Documentaire, Production Design, Costume Design, Hoofdrol Speelfilm, Bijrol Speelfilm, Scenario, Regie, Film en de publieksprijs.(1)
“Het Gouden Kalf” is niet alleen het prijsbeeld van het Nederlands Film Festival maar ook het logo.
HET PRIJSBEELD
“Het Gouden Kalf” is in 1980 als prijsbeeld ontworpen door Theo Mackaay in opdracht van Jos Stelling (Utrecht, 16 juli 1945, filmregisseur, producer en scenarioschrijver). Stelling was in 1980 de initiatiefnemer van de jaarlijks terugkerende Nederlandse Filmdagen. Deze manifestatie werd in 1981 voor het eerst gehouden en draagt sinds 1994 de naam Nederlands Film Festival.
In navolging van de filmfestivals in Berlijn, Cannes en Venetië, waarin als prijzen respectievelijk de Gouden Beer, de Gouden Palm en de Gouden Leeuw worden uitgereikt, werd “Het Gouden Kalf” de prijs die verbonden was aan de Nederlandse Filmdagen en het Nederlands Film Festival. Stelling had aanvankelijk het beeld van een vuurtoren willen laten ontwerpen. Uiteindelijk werd het een verguld beeld van een kalf, het jong van de voor Nederland klassieke koe.(2) De keuze voor een gouden kalf als beeld was niet ingegeven door associaties met het beeld van een gouden kalf dat door het Joodse volk als god werd aanbeden tijdens het verblijf van Mozes op de berg Sinaï, verhaald in Exodus 32:1-35.(3)
Het ontwerpen van “Het Gouden Kalf” was de eerste opdracht voor Theo Mackaay na het voltooien van zijn studie aan de Rijksacademie van beeldende kunsten in Amsterdam. Bij het ontwerp heeft hij zich laten inspireren door de afbeelding van een kalfje in een Lucky Luke-stripverhaal.(4) Jos Stelling bracht in het eerste ontwerp veranderingen aan in de stand van de poten.(5)
De prijsbeelden (“Gouden Kalveren”) worden ieder jaar gegoten bij bronsgieterij Flassh in Balk. Ze hebben een hoogte van 33 centimeter. Zij zijn vervaardigd uit brons en zijn verguld. In ieder uitgereikt prijsbeeld is de naam gegraveerd van de prijswinnaar.
Oorspronkelijk stonden de prijsbeelden op een marmeren voetstuk. Dit maakte de beelden te zwaar om ze, als ware het Oscars, bij de uitreiking in triomf boven het hoofd te tillen.
Op veilingsites worden af en toe “Gouden Kalveren” te koop aangeboden. In de meeste gevallen zijn dit exemplaren die niet als prijsbeeld hebben gefungeerd maar die Mackaay in zijn hoedanigheid van rechthebbend kunstenaar aan vrienden en bekenden heeft gegeven. Het Nederlands Film Festival maakte met Mackaay de afspraak dat de beelden in het vervolg alleen als prijsbeeld mogen worden geproduceerd en verspreid.(6) Bij de aankoop in 2017 van de grote uitvoering van “Het Gouden Kalf” verkreeg het Nederlands Film Festival de rechten op de prijsbeelden en kon zij de productie ervan bepalen.(7) Desondanks worden op veilingsites bij tijd en wijle nog steeds “Gouden Kalveren” te koop aangeboden. Voor zover bekend hebben winnaars van de “Gouden Kalveren” het aan hen uitgereikte prijsbeeld nooit te koop aangeboden.
DE GROTE UITVOERING
De grote uitvoering van “Het Gouden Kalf” dateert uit 2007. Ook deze uitvoering is ontworpen door Mackaay. Het beeld is hol en verguld, heeft een hoogte van 4 meter en een gewicht van 1500 kg.
Tijdens het Nederlands Film Festival wordt de grote uitvoering van “Het Gouden Kalf” in het centrum van Utrecht geplaatst, hetzij op de Neude, hetzij in het plantsoen voor de Stadsschouwburg Utrecht aan het Lucasbolwerk. Na afloop gaat het beeld in opslag.
In 2014 stond het beeld bij TivoliVredenburg; in dat jaar vond daar de editie-2014 van het Nederlands Film Festival plaats.(8)
Voorafgaand aan de editie-2018 van het Nederlands Film Festival was de grote uitvoering van “Het Gouden Kalf” enkele dagen geplaatst in achtereenvolgens Eindhoven, Rotterdam, Amsterdam, Leiden en Arnhem. Deze tournee was een initiatief van L’OR koffie, de hoofdsponsor van het Nederlands Film Festival.(9)
PLAATSINGSPERIKELEN
In 2007 was de grote uitvoering van “het “Het Gouden Kalf” eigendom van bronsgieterij Hans Steylaert in Waardenburg, waar het gegoten was. Steylaert leende het ieder jaar gratis uit aan het Nederlands Film Festival, dat geen geld had om het beeld aan te kopen.
“Het Gouden Kalf” groeide uit tot een Utrechts icoon maar de gemeente Utrecht had er geen belangstelling voor. In 2011 gaf Steylaert te kennen het beeld niet ten eeuwige dage te kunnen blijven uitlenen.(10) Mackaay hoopte dat de gemeente Utrecht “Het Gouden Kalf” alsnog zou aankopen en dat het een permanente plaats in Utrecht zou krijgen, waarbij hij dacht aan plaatsing in het water achter de Stadsschouwburg.(11) Daar is het niet van gekomen. Op zeker moment is het beeld in bezit gekomen van groothandel McSmart, gevestigd in Nieuwegein. Na jaren gesteggel heeft McSmart het beeld in 2017 verkocht aan het Nederlands Film Festival, naar verluidt voor 150.000 euro.(12)
TWM van Berkel,18 juni 2023
Noten
(1) www.filmfestival.nl. Met ingang van 2021 zijn de prijzen voor de categorieën Hoofdrol Dramaserie, Bijrol Dramaserie, Hoofdrol Korte Film/Singleplay, Hoofdrol Speelfilm en Bijrol Speelfilm genderneutraal
(2) www.nlfilmdoek.nl
(3) Het Parool, 2 oktober 2009
(4) Het Parool, 2 oktober 2009
(5) VPRO Cinema, 3 oktober 2002
(6) Het Parool, 16 december 2015
(7) DUIC, 18 september 2017
(8) Nieuws030, 17 september 2014
(9) Algemeen Dagblad, editie Utrecht, 27 augustus 2018
(10) DUIC, 15 september 2011
(11) https://www.youtube.com/watch?v=Kj1yUV371ks
(12) Algemeen Dagblad, editie Utrecht, 15 september 2017, DUIC, 18 september 2017