Beeldhouwer: Jentsje Popma
Materiaal: brons
Gieting: Bronsgieterij Binder, Haarlem
Nieuwestad / Kleine Kerkstraat, Leeuwarden
Onthuld op 2 maart 1982
__________
.
In de editie van 21 mei 1981 van de Leeuwarder Courant werd bekendgemaakt dat Jentsje Popma, woonachtig en werkzaam in Leeuwarden, een monument zou ontwerpen ter nagedachtenis aan dr. ir. Anne Vondeling, sociaal-democratisch-politicus en lid van de Partij van de Arbeid (PvdA) die op 22 november 1979 was overleden aan de gevolgen van een aanrijding door een spookrijder. De initiatiefnemers voor het monument waren de BV Friese Pers (Vondeling was lid geweest van de stichting De Friese Pers) en de Stichting Je Maintiendrai-Friesland, een stichting, voortgekomen uit het verzet. Vondeling was tijdens de oorlogsjaren lid van Je Maintiendrai-Friesland. Met dit monument wilden de BV Friese Pers en de Stichting Je Maintiendrai-Friesland een eerbetoon brengen aan Vondeling in diens hoedanigheden van oud-verzetsman en politicus. Er werd een commissie in het leven geroepen om het monument gerealiseerd te krijgen. De planning was om het monument op 2 maart 1982, de geboortedag van Anne Vondeling, over te dragen aan de gemeente Leeuwarden.(1)
Op 2 maart 1982 werd in het centrum van Leeuwarden het monument voor Anne Vondeling onthuld door Johannes Sjoerd Brandsma (Finkum, 7 april 1918 – Leeuwarden, 25 augustus 2002), burgemeester van Leeuwarden. De onthulling werd bijgewoond door ruim tweehonderd genodigden, onder wie de familie van Anne Vondeling en een aantal PvdA prominenten waaronder Margrietus Johannes (Max) van den Berg (Ammerstol, 22 maart 1946, partijvoorzitter), drs. Eduard (Ed) van Thijn (Amsterdam, 16 augustus 1934 – 19 december 2021, minister van Binnenlandse Zaken) en drs. Johannes Marten (Joop) den Uijl (Hilversum, 9 augustus 1919 – Amsterdam, 24 december 1987, minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid). Ook de CDA-politicus Sytze Faber (Schettens, 22 januari 1937) woonde de onthulling bij. In zijn toespraak legde burgemeester Brandsma uit dat de plaatsing van het monument op de drukke driesprong Nieuwestad / Kleine Kerkstraat aansloot bij het feit dat Vondeling graag onder de mensen was en Fries was met de Friezen.(2)
Jentsje Popma heeft Anne Vondeling uitgebeeld zoals hij was. In zijn rechterhand is zijn bril te zien. In de voorzijde van het voetstuk is de naam “Anne Vondeling” gehakt. Deze letters zijn verguld. In de achterzijde van het voetstuk zijn de geboorte- en overlijdensdatum van Anne Vondeling gehakt en een aantal van zijn politieke functies. Bovenop het voetstuk had Jentsje Popma een roos gehakt, symbool van het socialisme en de PvdA.
In de editie van 4 maart 1982 van de Leeuwarder Courant is een uitvoerige bespreking van het monument verschenen geschreven door Laurens Othmar ten Cate (journalist, Bolsward, 30 augustus 1922 – Joure, 7 april 1984). Ten Cate beschreef het belang van het monument en het belang dat Anne Vondeling als politicus, als Fries en als inwoner van Leeuwarden had.(3)
In februari 1982 vertelde Jentsje Popma in een interview met De Volkskrant dat hij de opdracht had gekregen een artistiek verantwoord, gelijkend portret van Anne Vondeling te ontwerpen. Bij het ontwerpen heeft Popma tal van foto’s van Anne Vondeling gebruik. Op deze foto’s was Vondeling altijd op dezelfde wijze te zien: keurig gekleed, met bril.(4)
Op internet zijn foto’s van het monument te zien waarbij er links en rechts van het monument ronde zitbanken staan. Of deze zitbanken deel hebben uitgemaakt van het monument, is mij onduidelijk. Bij het maken van deze fotoreportage waren de zitbanken er niet.
Noten:
(1) Leeuwarder Courant, 21 mei 1981.
(2) Leeuwarder Courant, 2 maart 1982.
(3) Leeuwarder Courant, 4 maart 1982.
(4) https://www.buitenbeeldinbeeld.nl/Nederland/Popma.htm
Prof. dr. ir. Anne Vondeling (Appelscha, 2 maart 1916 – Mechelen, 22 november 1979): sociaal-democratisch politicus, vanaf 1946 lid van de Partij van de Arbeid (PvdA). Vondeling heeft tal van politieke functies uitgeoefend. Hij is onder andere fractievoorzitter en partijleider van de PvdA geweest, minister van Landbouw, Visserij en Voedselvoorziening (1958), minister van Financiën en vice-premier (1965-1966), voorzitter van de Tweede Kamer en lid van het Europese Parlement (1979), waarin hij de delegatieleider was van de PvdA. Hij is een aantal malen koninklijk onderscheiden.
Bronnen:
– https://nl.wikipedia.org/wiki/Anne_Vondeling
– https://resources.huygens.knaw.nl/bwn1880-2000/lemmata/bwn2/vondeling