Naamvariant: “miffy”
Beeldhouwer: Marc Bruna
Materiaal: brons
nijntje pleintje (hoek Van Asch van Wijckskade / 1e Achterstraat), Utrecht
Onthuld op 12 oktober 1994
__________
__________
12 oktober 1994: onthulling van “nijntje”. Met microfoon: Brigida Almeida; rechts naast haar: Dick Bruna
bloemen van inwoners van Utrecht bij het overlijden van Dick Bruna op 16 februari 2017
ONTSTAANSGESCHIEDENIS
Het bronzen beeld “nijntje” is een cadeau van de Soroptimistclub Utrecht aan alle inwoners, jong en oud, van de stad Utrecht. De Soroptimistclub Utrecht zet zich in voor het verbeteren van het leven, de positie en de rechten van meisjes en vrouwen in Utrecht en omgeving.
De Soroptimistclub Utrecht had het plan opgevat een cultureel cadeau te geven. De gedachten gingen uit naar een standbeeld van een beroemde Utrechtse vrouw. De keuze viel op het laten ontwerpen van een beeld van nijntje, het wereldberoemde geesteskind van Hendrik Magdalenus (Dick) Bruna (Utrecht, 23 augustus 1927 – 16 februari 2017), werkzaam in Utrecht. Als plek had de Soroptimistclub Utrecht een nogal verwaarloosd pleintje gekozen op de hoek van de Van Asch van Wijckskade en de Oudegracht, ter hoogte van de 1e Achterstraat. Met de plaatsing van “nijntje” wilde de Soroptimistclub Utrecht het pleintje opfleuren.
De Soroptimistclub Utrecht gaf Marc Bruna, de jongste zoon van Dick Bruna, opdracht een bronzen, plat beeld van nijntje te ontwerpen. De opdracht luidde dat het een plat beeld moest worden omdat nijntje, zoals ze afgebeeld is in de nijntje-boekjes, plat was.
Op 12 oktober 1994 is “nijntje” onthuld. Kunstenares Brigida Almeida maakte er een feestje van voor Dick Bruna en alle kinderen die erbij waren. In de Kinderboekwinkel, toen nog gevestigd aan de nabijgelegen Predikherenstraat, werd voor de genodigden een receptie gegeven.
In de dagen na het overlijden van Dick Bruna op 16 februari 2017 legden inwoners van Utrecht een bloemetje bij “nijntje”. Eind maart 2017 plaatste de familie van Dick Bruna een brief, vergezeld van een foto van Dick Bruna, waarin zij haar dank uitsprak voor de hartverwarmende aandacht.
BESCHADIGINGEN
Na de onthulling op 12 oktober 1994 werd op de sokkel werd een schildje van Soroptimistclub Utrecht aangebracht. Dit schildje is op zeker moment verdwenen.
In november 2011 werd “nijntje” door bekladding met krijt omgetoverd in een boos konijntje. De voorkant van de oren waren met roze krijt ingekleurd en op het lichaam was een skelet getekend. Op de sokkel was de tekst OBEY THE BUNNY gekalkt.
Op 26 juni 2021 werd “nijntje” met sokkel en al omvergereden door een veegwagen. Het beeld had bijna geen schade opgelopen, de granieten platen van de sokkel waren in stukken gebroken.
Op 15 september 2021 werd “nijntje” teruggeplaatst op een nieuwe sokkel, die met beton was verstevigd. Deze gelegenheid werd benut om de nieuwe sokkel weer te voorzien van een schildje van Soroptimistclub Utrecht. Helaas is dit schildje ook verdwenen.
TAALONTWIKKELINGSPROJECT
De schenking van “nijntje” werd gekoppeld aan een taalontwikkelingsproject voor kinderen, dat uitgevoerd werd in samenspraak en samenwerking met de Utrechtse bibliotheek. Voor de scholen werd een boekenprogramma ontwikkeld. Boekenkisten met boeken rond bepaalde thema’s, werden aan Utrechtse scholen uitgeleend. De klassen werden bezocht door medewerkers van de bibliotheek. De boeken waren gefinancierd door de Soroptimistclub Utrecht.
DE “CHILDREN IN MUSEUMS AWARD”
Sinds 2011 wordt jaarlijks de Children in Museums Award uitgereikt aan een museum voor volwassenen of kinderen dat zich op het gebied van kinderen onderscheidt in creativiteit en innovatie. De prijs bestaat uit een geldbedrag en een wisseltrofee: een bronzen replica van het door Marc Bruna ontworpen “nijntje” beeld.
DE STRAATNAAM nijntje pleintje
Bij de onthulling op 12 oktober 1994 had het pleintje waarop “nijntje” was geplaatst, geen naam. Jarenlang bleef het naamloos.
Begin 2001 werd het pleintje rigoureus heringericht, waarbij de Commissie Straatnaamgeving van de gemeente Utrecht aan het pleintje de naam “nijntje pleintje” toewees. Deze naam was niet in de loop der jaren ontstaan en ook niet door omwonenden voorgedragen maar was bedacht door de gemeente.
Het pleintje werd voorzien van speciaal ontworpen straatnaamborden met een afbeelding van nijntje.
In augustus 2010 werden in Nederland nieuwe regels van kracht voor straatnaamborden. De straatnaamborden zouden in het vervolg worden uitgevoerd volgens de NEN 1772/2010 norm. Bestaande straatnaamborden zouden vervangen worden, afwijkend beleid was toegestaan. De speciaal ontworpen straatnaamborden van het nijntje pleintje werden niet vervangen.
TWM van Berkel, 16 maart 2023
Bronnen:
– De Utrechtse Internet Courant, 26 juni 2021 en 15 september 2021
– http://www.garyschwartzarthistorian.nl/231-miffy-in-bronze-on-granite/
– https://foursquare.com/v/nijntje-pleintje
– https://indebuurt.nl/utrecht/nieuws/familie-dick-bruna-laat-bedankbriefje-op-nijntje-pleintje~27824/
– https://nl.wikipedia.org/wiki/Dick_Bruna
– https://weg-wijzer.nl/kennisbank/straatnaamborden/
– https://www.facebook.com/soroptimistclubutrecht/posts
– https://www.nijntje.nl/nijntje-museum-award
– https://www.soroptimist.nl/utrecht/
– https://www.zilverstad.nl/blog/geschiedenis-van-nijntje
– Mededeling omwonenden nijntje pleintje
– Mededeling W. Zweepe, secretariaat Commissie Straatnaamgeving gemeente Utrecht
– Mededelingen Lia Reedijk, lid Soroptimistclub Utrecht
Met dank aan:
– Lia Reedijk, lid van Soroptimistclub Utrecht
DICK BRUNA EN NIJNTJE
Tussen 1955 en 2009 schreef Dick Bruna 32 boekjes over het konijntje nijntje pluis, die hij zelf illustreerde. Vanaf 1963 werden deze boekjes in klein vierkant formaat uitgegeven, zodat kleine kinderen ze goed vast konden houden. Op de linkerpagina’s staan vierregelige versjes; op de rechterpagina’s staan afbeeldingen van nijntje en haar vriendjes en vriendinnetjes.
Nergens in de nijntje-boekjes heeft Dick Bruna hoofdletters gebruikt, ook niet voor de naam nijntje. In navolging van de nijntje-boekjes is in deze fotoreportage de naam nijntje consequent met kleine letter geschreven.
De nijntje-boeken zijn in ruim vijftig talen vertaald en ook in een aantal Nederlandse dialecten. In niet-Nederlandse talen is nijntje aangeduid met de naam miffy, die in tegenstelling tot de naam nijntje niet tot uitspraakmoeilijkheden leidt.
Wereldwijd zijn er tal van producten te koop met afbeeldingen van nijntje. Over nijntje zijn ook films gemaakt. In Utrecht is er een nijntje-museum.
“STATUE SUNDAY”
Op 2 april 2023 hebben actievoerders van de klimaatbewegingen Scientist Rebellion en Extinction Rebellion “nijntje” geblinddoekt en om haar nek een bord gehangen met de oproep OPEN JE OGEN | WEES EERLIJK | DIT IS EEN KLIMAAT NOODTOESTAND. Dit gebeurde in het kader van “Statue Sunday”, een actie van Scientist Rebellion in reactie op het gebrek aan urgentie bij politici en bestuurders na publicatie in maart 2023 van het rapport van het Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC) van de Verenigde Naties. De actie, begonnen op 26 maart 2023, houdt in dat leden van Scientist Rebellion wereldwijd iedere zondag standbeelden van politici, wetenschappers en andere prominenten van een blinddoek voorzien en er een bord aan hangen met een oproep. Op die manier willen zij kracht bijzetten aan hun eis dat bestuurders, politici en andere prominenten de waarheid vertellen over de klimaatcrisis en maatregelen nemen om biodiversiteitsverlies te stoppen en de uitstoot van broeikasgassen te verlagen tot netto nul in 2025. Zij hebben voor deze actievorm gekozen omdat standbeelden een belangrijke symboolfunctie hebben. De blinddoeken symboliseren dat politici en leiders wegkijken van de wetenschap en geen actie ondernemen om klimaatverandering tegen te gaan.
2 april 2023 was de tweede achtereenvolgende zondag dat in het kader van “Statue Sunday” in een aantal landen beelden werden geblinddoekt. In Nederland werd bij 27 beelden in meer dan 20 steden op deze manier actie gevoerd. 16 april 2023 was de laatste zondag waarop deze actie werd gevoerd.
Scientist Rebellion is een internationale beweging van wetenschappers die zich grote zorgen maken over het klimaat en de ecologische crisis. Scientist Rebellion is gelieerd aan Extinction Rebellion (XR), een internationale eco-socialistische beweging die door middel van geweldloze burgerlijke ongehoorzaamheid campagne voert voor nul koolstofemissies, een einde aan de ecologische crisis en sociale en economische rechtvaardigheid.
Bron:
– https://dub.uu.nl/nl/nieuws/wetenschappers-blinddoeken-standbeelden-utrecht