Naamvarianten: “Monument voor de vrouw” en “Vrouwenmonument”
Beeldhouwer: Eja Siepman van den Berg
Materiaal: brons
Prinsentuin, Leeuwarden, vijver bij restaurant / Grand Café De Koperen Tuin
Onthuld op 8 maart 1996
__________
.
ONTSTAANSGESCHIEDENIS VAN “ZIGZAG”
De ontstaansgeschiedenis van “Zigzag” (naamvarianten: “Monument voor de vrouw” en “Vrouwenmonument”) gaat terug tot 1989. In dat jaar gaven Friese vrouwenbewegingen te kennen in Friesland een vrouwenmonument geplaatst te willen zien. Er werd een Werkgroep Vrouwenmonument opgericht, ook wel 8 maart Comité genoemd, waarin deze vrouwenbewegingen vertegenwoordigd waren. Het monument zou geplaatst moeten worden in de Prinsentuin in Leeuwarden. De eisen aan het ontwerp waren onder andere dat het zou moeten passen in de kwetsbare omgeving van de Prinsentuin, artistiek van hoog niveau zou zijn en het gedachtengoed van de vrouwenemancipatie tot uitdrukking zou brengen.
De planning was dat het monument op 8 maart 1990 zou worden geplaatst (8 maart: Intenationale Vrouwendag). Dat lukte niet. Ook plaatsing in oktober 1990 bleek niet haalbaar. In december 1990 dienden de beeldend kunstenaressen Petra Berbee, Els Martin en Antonia Talamini elk een ontwerp in. Volgens de Werkgroep Vrouwenmonument misten deze ontwerpen uitstraling en zeggingskracht in de omgeving waar ze voor waren bedoeld. Ze werden dan ook afgewezen.
Op 17 mei 1991 besloot de Gemeentelijke Werkgroep Beeldende Kunst de opdracht voor het ontwerpen van een vrouwenmonument aan Eja Siepman van den Berg te gunnen, in die tijd werkzaam in Wommels. Er ging tijd overheen voordat zij de opdracht kreeg, waardoor plaatsing in 1992 niet meer mogelijk was.
Eja Siepman ontwierp een vrouwentorso in een zigzaghouding die in haar ogen de veerkracht symboliseert van de vrouw die opspringt en zich op die manier bevrijdt.(1) Er was een budget van f 40.000 beschikbaar. Het beeld, “Zigzag” genaamd, zou geplaatst moeten worden in een koepel, ontworpen door de architect Gelt Glas. In de zomer van 1992 kwamen Siepman van den Berg en Glas niet tot overeenstemming over de uitvoering. Hierop werd besloten dat “Zigzag” als autonoom kunstwerk in de vijver bij café-salon De Koperen Tuin in de Prinsentuin zou worden geplaatst, waardoor het beeld en het zigzag-element in het water gespiegeld zouden worden. Vanwege deze plaatsing wilde de Werkgroep Vrouwenmonument een grotere uitvoering van “Zigzag”. De hieraan verbonden meerkosten waren begroot op f 16.000. Siepman van den Berg ontwierp een vergrote uitvoering met een hoogte van 180 cm.
In 1993 was de vertegenwoordigster van het Anna Blaman Huis, een bibliotheek en informatiecentrum op het gebied van (lesbische) vrouwenemancipatie, van mening dat het ontwerp van Siepman van den Berg negatieve associaties opriep met het misbruik van het vrouwenlichaam en dat het geen symbool was voor de vrouwenstrijd. De Gemeentelijke Werkgroep Beeldende Kunst en de overige leden van de Werkgroep Vrouwenmonument stemden echter in met het uiteindelijk uitvoeringsvoorstel. De uiteindelijke kosten beliepen f 62.000.
Wegens schouderklachten van Siepman van den Berg liep de vervaardiging van “Zigzag” vertraging op, waardoor het in 1994 niet kon worden geplaatst. Siepman van den Berg ging ervan uit dat het beeld op 8 maart 1995 zou kunnen worden onthuld. Het werd uiteindelijk 8 maart 1996. De vijver was vrijwel geheel bevroren; het ijs was bedekt met een laagje sneeuw.
Noten
(1) Bij het ontwerpen van torso’s bestudeert Eja Siepman van den Berg poses, zoals een stap of een zigzagbeweging in knieën en rug. Soms schuilt in zo’n pose een minimale vorm van expressie, bijvoorbeeld veerkracht of vastberadenheid. De zigzaghouding vindt haar oorsprong in een reclamefoto voor panty’s (https://www.hetdepot.nl/nl/Kunstenaars/Eja-Siepman-van-den-Berg-).
Bronnen:
– https://historischcentrumleeuwarden.nl
– https://www.buitenbeeldinbeeld.nl/Nederland/Siepman.htm
– Leeuwarder Courant, 16 mei 1991, 28 oktober 1991, 29 juli 1992, 23 februari 1993, 26 mei 1993 en 10 augustus 1994
Zie ook:
– Eja Siepman van den Berg: “Zigzag” (Beeldengalerij Het Depot, Wageningen)