Naamvariant: “Rembrandt in schildersjas”
Beeldhouwer: Gabriël Sterk
Materiaal: brons
Gieting: Bronsgieterij Atelier80, Dreumel (2008)
Van 12 juli 2019 tot 9 februari 2020 geplaatst voor de hoofdingang van museum De Lakenhal, Oude Singel, Leiden, ter gelegenheid van de tentoonstelling “Rembrandt en de Gouden Eeuw”
Ontworpen in 2004/2005 in Aix-en-Provence
vier aaneengesloten spandoeken “350 jaar Rembrandt en de Gouden Eeuw”
stationshal Leiden Centraal, Stationsplein 3J, Leiden
__________
__________
.
2004/2005: HET ONTWERP
Gabriël Sterk heeft “Rembrandt” in 2004/2005 ontworpen in Aix-en-Provence. Het beeld heeft een hoogte van 245 cm. Bij het ontwerpen liet hij zich inspireren door de tekening Portret van Rembrandt (Willem Drost, leerling van Rembrandt, Amsterdam, ca. 1650) waarop Rembrandt staande is afgebeeld, een hoed en een schildersjas dragend. Sterk, van mening zijnde dat Rembrandt altijd een baret droeg, verving bij het ontwerpen van “Rembrandt” de hoed door een baret.(1)
Gabriël Sterk heeft meerdere sculpturen ontworpen van Rembrandt. In 2005 heeft hij “Rembrandts zelfportret” ontworpen, waarin hij Rembrandt uitbeeldde, werkend aan een zelfportret. In dat jaar heeft hij ook het portretbeeld “De jonge Rembrandt” ontworpen.(2)
2015 EN 2018: PLAATSING IN BRUIKLEEN OP DIVERSE TENTOONSTELLINGEN
Van 24 tot 30 juli 2015 is “Rembrandt” samen met het eveneens door Gabriël Sterk ontworpen Van Gogh beeld Voleur de tournesols opgesteld geweest op het Museumplein in Amsterdam tijdens de vierde editie van Artsquare Amsterdam, getiteld “Vincent van Gogh and the living masters”.
In 2018 is “Rembrandt” tijdelijk in de Hermitage in Amsterdam geplaatst voor de duur van een Rembrandt-expositie.
JULI 2019 – FEBRUARI 2020: PLAATSING IN BRUIKLEEN IN LEIDEN
Op 12 juli 2019, drie dagen voor de geboortedag van Rembrandt, is “Rembrandt” onder de naam “Rembrandt in schildersjas” voor de ingang van museum De Lakenhal in Leiden onthuld door Yvonne van Delft, wethouder Werk, Inkomen, Economie en Cultuur in Leiden. Het beeld heeft daar gestaan tot 9 februari 2020, de sluitingsdag van de manifestatie “350 jaar Rembrandt en de Gouden Eeuw” en de tentoonstelling “Rembrandt 2019” (“Jonge Rembrandt – Rising Star”) in museum De Lakenhal. Na afloop van de tentoonstelling ging het beeld in opslag bij bronsgieterij Atelier80 in Druten.
2023: GEEN PERMANENTE PLAATSING IN LEIDEN?
“Rembrandt” werd in de tijd dat het beeld bij museum De Lakenhal stond, erg gewaardeerd. Naar aanleiding hiervan vond Gabriël Sterk dat het beeld in Leiden moest blijven en wilde hij het aan de stad Leiden schenken. Ook persoonlijke beweegredenen speelden hierbij mee: Bertina van Rijn, een van Sterks grootmoeders, was geboren in de nabijheid van de plek waar Rembrandt geboren was.(3) Op 4 februari 2020 aanvaardde de gemeente Leiden de schenking.(4)
Over waar “Rembrandt” permanent geplaatst zou worden, ontstond een hooglopende discussie. De gemeente Leiden droeg het Lucas van Leydenfonds op om onderzoek te doen naar een goede plek voor het beeld. Het Lucas van Leydenfonds kon geen goede plek vinden en gaf de opdracht terug. Vervolgens dacht de gemeente Leiden aan plaatsing in de wijk De Oude Morsch in Leiden op de Beestenmarkt of aan het Kort Galgewater. De omwonenden konden hun voorkeur uitspreken.(5) Hun voorkeur ging uit naar plaatsing aan het Kort Galgewater. Gabriël Sterk had hiertegen ernstige bezwaren: aan het Kort Galgewater zou het beeld naar zijn overtuiging onvoldoende lichtval krijgen, waardoor het niet tot zijn recht zou komen. Bij gebrek aan alternatieven ging de gemeente Leiden in overleg met Gabriël Sterk over teruggave van “Rembrandt”, iets dat hem erg ontstemde.(6)
Op 30 november 2022 stelden buurtvereniging “De Put in de Oude Morsch” en de gemeenteraad plaatsing in een park nabij molen De Put in Leiden voor. Hiermee zou tegemoet worden gekomen aan de wensen van Gabriël Sterk ten aanzien van de lichtval: het beeld zou dan in de volle zon komen te staan. Sterk kon zich vinden in dit voorstel. In een eerdere fase had de gemeente Leiden deze plek afgewezen vanwege mogelijk gevaar voor het verkeer en de aanwezigheid van een speeltoestel en het door Gerard Brouwer ontworpen Indië-monument.(7) De gemeente Leiden nam het voorstel ter hand en stelde een inpassingsrapport op, waarin onder andere was beschreven wat er nodig was voor de plaatsing.(8) In de loop van 2023 bleek dat de Adviescommissie Ruimte tegen het plan was, van mening zijnde dat het park door de plaatsing van het beeld te vol zou raken. Aanvullende wensen van de bewoners zouden volgens de gemeente Leiden veel geld kosten. Rond 18 april 2023 maakte wethouder Van Dort bekend dat “Rembrandt” definitief niet in Leiden zou worden geplaatst.(9) In reactie hierop deed de Wijkvereniging Stationsgebied het voorstel het beeld op het Stationsplein te plaatsen.(10)
In antwoord op de vraag of “Rembrandt” in Amsterdam geplaatst zou kunnen worden, heeft de gemeente Amsterdam geschreven dat zij hiertoe geen aanleiding ziet omdat in de openbare ruimte van Amsterdam reeds drie beelden van Rembrandt staan.(11)
29 juli 2023
Noten
(1) Mededeling S. Harms-van Estrik, ARTelier Sophia, Amsterdam, 19 augustus 2019.
(2) Gabriel Sterk – Sculptures (Florence, 2006), pp 22-23, 110-115 en 134).
(3) Mededeling Gabriël Sterk, 5 april 2023; Gabriel Sterk – Sculptures (Florence, 2006), pp 22-23).
(4) Mededeling Gabriël Sterk, 5 april 2023.
(5) https://www.deoudemorsch.nl, bericht van 19 januari 2022.
(6) https://www.deoudemorsch.nl, bericht van 27 september 2022; Leidsch Dagblad, 29 september 2022.
(7) Leidsch Dagblad, 30 november 2022. Molen De Put, een in 1987 gebouwde replica van de molen die ten tijde van de geboorte van Rembrandt eigendom was van Jan Jansz. de Put, staat aan het Galgewater tegenover de de Weddesteeg, waar Rembrandt is geboren en waar zijn grootouders en later zijn ouders de moutmolen De Rijn bemaalden (vgl. https://www.molendatabase.org). De implicatie in de koptekst van de editie van 30 november 2022 van het Leidsch Dagblad dat molen De Put een reconstructie is van de molen van de vader van Rembrandt, is niet juist.
(8) Rapport Inpassing beeld Rembrandt Park de Put, 16 december 2022.
(9) https://sleutelstad.nl/2023/04/18/.
(10) https://sleutelstad.nl/2023/04/21/wijkvereniging-stationsgebied-wil-rembrandtbeeld/.
(11) O. van den Muysenberg, senior Beleidsadviseur Kunst en Cultuur en Programmamanager Kunst en Cultuur Zuidas gemeente Amsterdam, aan TWM van Berkel, 28 juli 2023.
Rembrandt (Rembrandt Harmenszoon van Rijn, Leiden, 15 juli 1606 – Amsterdam, 4 oktober 1669): etser, kunstschilder en tekenaar.