Street art kunstenaar: Verfdokter
Materiaal: verf
Goudsbloemstraat en Meidoornstraat, Utrecht
Vervaardigd in augustus-november 2014
“Mat ’36 met rode bies” (Meidoornstraat, Utrecht, zijgevel 2e Daalsedijk 59, 19 augustus 2014)
“Hondenkop” (Goudsbloemstraat, Utrecht, zijgevel 2e Daalsedijk 77, 18 september 2014)
“Mat ’36 met gele bies” (Meidoornstraat, Utrecht, zijgevel 2e Daalsedijk 61, 28 oktober 2014)
“Blokkendoos” (Goudsbloemstraat, Utrecht, zijgevel 2e Daalsedijk 75, 28 november 2014)
informatiebord “Mat ’36 met gele bies”
De ontstaansgeschiedenis van de vierdelige serie murals “De treinen van Werkspoor” gaat terug tot 2014, toen enkele bewoners uit de Utrechtse Bloemenbuurt murals wilde laten vervaardigen met afbeeldingen van treinstellen waaraan zij en/of hun familie jarenlang hadden gewerkt. Dit project kon worden uitgevoerd met financiële steun van Wijkservicecentrum Noordwest en woningcorporatie Mitros, die in deze buurt huizen verhuurt. De murals werden ontworpen en geschilderd door Verfdokter (Robert-Jan Brink), die in 2012 samen met JanIsDeMan een mural had aangebracht op de gevel van Hoogstraat 90 / Loevenhoutsedijk, Utrecht, met afbeeldingen van een aantal karakteristieke Utrechtse gebouwen (de Domtoren, windmolen Rijn en Zon, de “Verrekijker” (het hoofdkantoor van de Rabobank), de Rode Brug en de Oudegracht met haar werfkelders, de beelden “Sint Maarten” aan de Oudegracht en “Thinker on a rock” aan de Neude en een dubbelgelede GVU-stadsbus in de toen gebruikte blauwwitte GVU-huisstijl.
De mural “Mat ’36 met rode bies” (19 augustus 2014)
De mural “Mat ’36 met rode bies”, vervaardigd in augustus 2014, was de eerste van de serie van vier murals die Verfdokter vervaardigde. Deze mural laat een Mat ’36 tweerijtuigstel zien die uit de Werkspoor-fabriek naar buiten rijdt. De serie treinstellen met de benaming Mat ’36 was ontworpen 1936 en telde 53 tweerijtuig- en 37 drierijtuigstellen. Ze waren standgroen van kleur. De tweerijtuigstellen werden gebouwd bij Werkspoor.
De mural “Hondenkop” (18 september 2014)
De mural “Hondenkop” (vroegere spelling: “Hondekop”) laat een elektrisch treinstel zien uit de serie Mat ’54, waarvan het ontwerp uit 1954 dateert. Het uiterlijk van de cabine van deze treinstellen riep associaties op met de kop van een hond, waardoor ze de bijnaam “Hondekop” kregen. De serie Mat ’54 telde 62 tweerijtuig- en 73 vierrijtuigstellen. Bij Werkspoor werden zowel vierrijtuigstellen als tweerijtuigstellen gebouwd. Op de neus van de afgebeelde “Hondenkop” prijkt een koplamp als deel van de “A-frontseincode”. In 1970 is de serie Mat ’54 treinstellen voorzien van een koplamp op de neus. Met de drie koplampen in de vorm van een A onderscheidt de trein zich van auto’s, die twee koplampen voeren. Bij de oplevering in 1954 hadden de treinstellen van de serie Mat ’54 twee koplampen. In 1963 werd de “L-frontseincode” ingevoerd; de rechterlamp boven de cabine fungeerde als derde frontsein. Op de cabines van de Mat ’54 treinstellen werd vanaf 1970 de “A-frontseincode” aangebracht.
De serie Mat ’54 treinstellen was oorspronkelijk in donkergroene kleur geschilderd en was voorzien van rode biezen. Later kregen ze een grasgroene kleur. De bandengele snor en biezen die te zien zijn op het afgebeelde treinstel op de mural “Hondenkop”, zijn in 1962 ingevoerd.
Rechts aan de horizon zijn de contouren van de Domtoren afgebeeld.
De mural “Mat ’36 met gele bies” (28 oktober 2014)
In 1950 kregen de Mat ’36 treinstellen een grasgroene kleur. Vanaf 1958 werd de neus van deze treinstellen van een bandengele “snor” voorzien om de zichtbaarheid van de treinstellen te verbeteren en werden de rode biezen vervangen door bandengele biezen. Op de mural “Mat ’36 met gele bies” is een Mat ’36 treinstel afgebeeld in de nieuwe kleurstelling. Deze mural is voltooid op 28 oktober 2014.
De mural “Blokkendoos” (28 november 2014)
Op de mural “Blokkendoos” is een elektrisch driewagenstel afgebeeld waarvan het ontwerp uit 1924 dateert. De vorm van de rijtuigen en het feit dat ze in diverse samenstellingen aan elkaar konden worden gekoppeld, leidde tot de bijnaam “Blokkendoos”. Het straatnaambord “Goudsbloemstraat” is in de mural opgenomen als stationsbord. Zo te zien is op deze mural het treinstel afgebeeld dat tegenwoordig als museumtrein fungeert.
Bij elke mural is in het najaar van 2016 een paneel geplaatst met uitvoerige informatie over de Werkspoor-fabriek, de Bloemenbuurt en het op de murals afgebeelde materieel.
In 175 jaar Utrecht Spoorstad – wandelen en fietsen langs spoorwegerfgoed (Kees Volkers, Amsterdam, 2018) staan op de pagina’s 36 en 37 afbeeldingen van de murals “Mat ’36 met gele bies”, “Mat ’36 met rode bies” en “Hondenkop”. Voor de omslagillustratie is een afbeelding van de mural “Blokkendoos” gebruikt.
Bronnen:
– 175 jaar Utrecht Spoorstad – wandelen en fietsen langs spoorwegerfgoed (Kees Volkers, Amsterdam, 2018)
– informatieborden “De treinen van Werkspoor”
– Facebookpagina Verfdokter
– Nico Spilt: treinseinbeelden
– nieuws030.nl, 19 augustus 2014 en 4 december 2014
– Wikipedia: kleuren NS
Werkspoor Utrecht: Koninklijke Nederlandsche Fabriek van Werktuigen en Spoorwegmaterieel, vestiging Utrecht (1913-1972). In deze vestiging zijn locomotieven, metro’s, rijtuigen, trams en treinstellen gebouwd, boten, bussen en vrachtauto’s en staalconstructies zoals bruggen, waaronder de Moerdijkbrug en de Bommelse Brug (de oude brug over de Waal tussen Waardenburg en Zaltbommel).
Onderhoudswerkzaamheden vonden plaats in werkplaatsen aan de 2e Daalsedijk in Utrecht.
De Bloemenbuurt is ontstaan tussen 1890 en de 1930-er jaren. De woningen aan de Goudsbloemstraat en de Meiboomstraat dateren uit 1895. Ze zijn gebouwd door de Utrechtse Bouwvereniging voor Spoorwegpersoneel.
Bronnen:
– 175 jaar Utrecht Spoorstad – wandelen en fietsen langs spoorwegerfgoed (Kees Volkers, Amsterdam, 2018
– informatieborden “De treinen van Werkspoor”
– Wikipedia