Beeldhouwer: Toon Dupuis
Materiaal: brons
Gieting: Fonderie Nationale des bronzes / Ancienne firme J. Petermann, St. Gilles-Bruxelles
Maliebaan/Maliesingel, Utrecht
Onthuld op 6 september 1909
__________
__________
__________
onthulling “Burgemeester Reiger”, Maliebaan/Maliesingel, Utrecht, 6 september 1909
foto: G. Jochmann
 |  |
penning ter gelegenheid van de onthulling van “Burgemeester Reiger”
ONTSTAANSGESCHIEDENIS
Enkele maanden na het overlijden, eind januari 1908, van burgemeester Reiger werd een comité opgericht met als doel om in Utrecht een monument te plaatsen ter gedachtenis aan hem. De voorzitter van het comité was prof. dr. mr. J. baron d’Aulnis de Bourouill, die in 1901 de promotor van burgemeester Reiger was bij diens verkrijging van het eredoctoraat in de staatswetenschappen aan de Universiteit van Utrecht. Het idee was om het monument te plaatsen bij de Lucasbrug aan het Lucasbolwerk in Utrecht.
De opdracht voor het ontwerpen van het monument werd gegund aan Toon Dupuis. Dupuis ontwierp een borstbeeld met ambtsketen met in het medaillon het wapen van de stad Utrecht. Het voetstuk, uitgevoerd in rood Zweeds graniet, werd ontworpen door de architect J.D. van Looyen en vervaardigd door steenhouwerij C.H. de Haan in Utrecht. Op de sokkel is in vergulde letters de tekst REIGER | BURGEMEESTER VAN UTRECHT | 1891 1908 gegraveerd.
De totstandkoming van het monument werd financieel ondersteund door koningin Emma, haar dochter Wilhelmina en prins Hendrik, de echtgenoot van Wilhelmina.
Op 27 april 1909 besloot de gemeente Utrecht in overleg met onder andere Dupuis en Van Looyen om het monument te plaatsen in het plantsoen op de splitsing van de Maliebaan en de Maliesingel in Utrecht, op de “motte”, een heuveltje waarop Napoleon I Bonaparte heeft gestaan toen hij in 1811 troepen inspecteerde.
ONTHULLING
Op 6 september 1909 is “Burgemeester Reiger” onthuld in aanwezigheid van onder andere familie van burgemeester Reiger, leden van de Utrechtse gemeenteraad, leden van de Eerste en Tweede Kamer, het organiserend comité het dagelijks bestuur van de gemeente Utrecht en vele belangstellenden. Volgens berichten uit die tijd waren er ongeveer 300 mensen bij aanwezig. In zijn toespraak stond prof. mr. J. baron d’Aulnis de Bourouill, de voorzitter van het comité, uitvoerig stil bij de verdiensten van burgemeester Reiger.
De onthulling van het monument ging gepaard met de uitgifte van een penning, ontworpen door J.T. Küppers, stempelsnijder bij ‘s Rijks Munt in Utrecht, en uitgegeven door J.M. van Kempen, Voorschoten. Op de voorzijde van deze penning is het portret van de burgemeester afgebeeld en is zijn naam erop aangebracht, evenals de naam van Küppers. Op de keerzijde is het wapen van de stad Utrecht afgebeeld, omfloerst met een rouwlint. De tekst op de keerzijde luidt: HERINNERING AAN UTRECHTS BURGEMEESTER 1891 – 1908. Rechts boven de tekst staan de initialen van Küppers.
ONTVOERING
In de nacht van 11 op 12 april 1989 werd “Burgemeester Reiger” van de sokkel gelicht door krakers die gebruik maakten van de naam BRAVO. Zij hadden in Utrecht drie panden gekraakt: een aan de Maliebaan, een aan de Maliesingel en een aan de Burgemeester Reigerstraat. De krakers eisten een losgeld van 1 miljoen gulden waarmee zij de gekraakte panden wilden aankopen en dreigden het beeld te laten omsmelten tot stuivers als er niet tot betaling zou worden overgegaan. De reden dat zij hun oog op “Burgemeester Reiger” hadden laten vallen, school in hun mening dat de burgemeester zo passief stond toe te kijken bij wat zich in Utrecht afspeelde. In september 1989 werd het beeld neergezet in Amsterdam voor de deur van een projectontwikkelaar aan de Oudezijds Voorburgwal en teruggeplaatst op de sokkel.
Bronnen:
– https://haffmansantiek.nl/penning-overlijden-van-burgemeester-reiger-van-utrecht-1908.html
– https://hetutrechtsarchief.nl
– https://resources.huygens.knaw.nl/bwn1880-2000/lemmata/bwn1/reiger
– https://vanderkrogt.net/standbeelden/object.php?record=UT22ax
– Algemeen Dagblad, 25 april 2021
– Het Utrechts Archief, Facebookpagina, 5 september 2020
– Utrechtsch Nieuwsblad, 28 april 1909, 6 september 1909 en 7 september 1909
Met dank aan:
– mr. F.J. Haffmans Kunst en antiekhandel, Utrecht, voor het gebruik van foto’s van de penning
Dr. Bernardus (Bernard) Reiger (Groningen, 14 januari 1845 – Utrecht, 31 januari 1908): industrieel en politicus; in 1877 lid van de gemeenteraad van Utrecht; van 1885 tot 1891 wethouder in Utrecht en van 1891 tot aan zijn overlijden in 1908 burgemeester van Utrecht.
In de jaren dat Reiger burgemeester was, heeft hij er onder andere voor gezorgd dat in Utrecht een stadstramnet werd aangelegd, een elektriciteitscentrale werd gebouwd en dat de inwoners van Utrecht gasaansluitingen kregen. Ook had hij oog voor de belangen van het Utrechtse bedrijfsleven.
Bronnen:
– https://nl.wikipedia.org/wiki/Bernardus_Reiger
– https://resources.huygens.knaw.nl/bwn1880-2000/lemmata/bwn1/reiger
– https://www.parlement.com/id/vhjv18k95rjx/b_reiger