De ontstaansgeschiedenis van de TRAP-route #37
Het acroniem TRAP staat voor: Toeristisch Recreatief Archeologisch Project. Een TRAP-route brengt mensen in contact met archeologische monumenten in Nederland.
In sommige gebieden liggen archeologische monumenten dicht bij elkaar. In die gevallen heeft de ROB (Rijksdienst voor het Oudheidkundig Bodemonderzoek) in samenwerking met plaatselijke instellingen een TRAP-route gecreëerd. De ROB herstelt monumenten, verzorgt de bijbehorende informatie en zet wandel- en/of fietsroutes uit. Deze routes leiden ook langs andere punten van cultuurhistorische waarde.
In 2005 telde Nederland 44 TRAP-routes. De TRAP-route in Houten en omgeving, een fietsroute, is #37 in deze serie. De bijbehorende routegids (1e druk: 2002, 2e, vermeerderde druk: 2005) draagt als titel: Houten, het kasteel, de put en het paard – fietsroute.
De TRAP-route #37 voert langs archeologische vindplaatsen, monumentale bouwwerken, pleinen en watergangen in Houten, Schalkwijk, ‘t Goy en Tull en ‘t Waal. De route is in 2002 in gebruik gesteld, vijftig jaar na de vondst van gebruiksvoorwerpen en scherven tijdens verbredingswerkzaamheden in 1951 aan de Waijensewetering. Deze vondsten dateerden uit de Romeinse tijd. Voor Houten was het een nieuw gegeven dat de bodem in de gemeente sporen kon bevatten uit de tijd lang voor de Middeleeuwen. Vanaf 1951 werden alle gebieden in de gemeente Houten waarop nieuwbouw zou plaatsvinden, dan ook eerst archeologisch onderzocht. Hierbij werden onder andere resten uit de Romeinse tijd gevonden en resten uit de periode kort voor de Middeleeuwen. Op die manier omspant de TRAP-route #37 een periode van 50 jaar archeologisch onderzoek in Houten en omgeving, waarbij de archeologische geschiedenis van Houten en omgeving vanaf de Romeinse tijd tot in onze tijd zichtbaar wordt.
Twee delen
De TRAP-route #37 bestaat uit twee delen die afzonderlijk kunnen worden gefietst. Het noordelijk deel, met een lengte van 19 kilometer, voert door Houten en ‘t Goy. Het zuidelijk deel, met een lengte van 17 kilometer, voert door het polderlandschap van Schalkwijk en Tull en ’t Waal.
De TRAP-route #37 is niet bewegwijzerd. Op https://www.monumenten.nl staat een routebeschrijving.
Kunstwerken langs de TRAP-route #37
De TRAP-route #37 voert langs vierentwintig archeologische vindplaatsen, monumentale bouwwerken, pleinen en watergangen. Bij dertien ervan staan kunstwerken. Langs het noordelijk deel staan negen kunstwerken; langs het zuidelijk deel staan vier kunstwerken.
Van de dertien kunstwerken is er één vervaardigd door JSA. De overige kunstwerken zijn vervaardigd door Marijn te Kolsté. De kunstwerken zijn in verschillende vormen uitgevoerd: bronzen beelden, een bouwwerk, een kubus en plaatvormige kunstwerken. Voor het vervaardigen van de kunstwerken zijn verschillende materialen gebruikt: baksteen, beton, brons, cortenstaal, glas, kunststof en staal.
De informatieborden langs de TRAP-route #37
De informatieborden die langs de TRAP-route #37 staan, bevatten twee soorten informatie. Eén ervan bestaat uit vertellingen van Marijn te Kolsté over de tijd en het leven waarnaar de informatieborden verwijzen. Marijn laat in haar vertellingen kinderen uit vroeger tijden aan het woord die hun leven en belevingswereld beschrijven en omstandigheden uit hun tijd, zodat het verleden extra voelbaar wordt en men er zich beter in kan inleven.
In de gele kaders rechtsboven staat historische en archeologische informatie over de plekken waar de informatieborden staan.
Kunstroof
In juli 2017 hielden koperdieven een rooftocht in Schalkwijk en omgeving. Deze rooftocht was een zware klap voor Marijn te Kolsté en de TRAP-route #37. Bij fort Honswijk zaagden ze het bronzen Mariabeeld in de Mariakapel van haar voeten en namen het beeld mee. Het stalen frame, dat de kapel uitbeeldt, lieten ze staan. De koperdieven roofden ook de vijf handen van de beeldengroep Waterlint. Het bronzen beeld Vrouw aan de Hoogdijk lieten ze zwaar beschadigd achter. Dit beeld is inmiddels gerestaureerd en is weer langs de route geplaatst.
In latere jaren zijn ook vier van de acht beeldjes van de door Marijn te Kolsté vervaardigde beeldengroep De jongens van het Fort gestolen.
Bronnen:
– Houten – Het kasteel, de put en het paard (Otto Joachim Wttewaall e.a., Amersfoort, 2005 [2002])
– archeologie in nederland.clubs.nl