Beeldhouwer: Elselien van der Graaf
Materiaal: roestvast staal
Vervanging van de in aluminium gegoten groep van 50 kievitfiguren die in 1983 teloor ging tijdens een zeer zware storm
Vijver Zebraspoor, Maarssen
Onthuld in 1992
__________
.
“Vliegende zwanen” bestaat uit een groep van acht zwaansfiguren, uitgebeeld in vlucht. De zwaansfiguren, uitgevoerd in roestvast staal, zijn met stangen gemonteerd aan een koker. De wind doet ze draaien om de paal. De vleugels van de voorste zwaansfiguren staan horizontaal, die van de achterste zwaansfiguren staan omhoog, zodat die wind vangen waardoor “Vliegende zwanen” als windwijzer fungeert.(1)
De zwaansfiguren herinneren aan de Maarssenbroekse polder, waarin veel weidevogels waren genesteld, waaronder zwanen. In de 1970-er jaren kreeg deze polder de bestemming van groeikern en werd in dit gebied de gemeente Maarssenbroek gebouwd, bestaande uit veertien woonwijken.(2)
De gemeente Maarssenbroek had Elselien van der Graaf gevraagd een beeldenrij te ontwerpen die geplaatst zou moeten worden langs de groenstrook bij de vijver aan het Zebraspoor. Aanvankelijk probeerde Elselien een beeldenrij te ontwerpen die het verloop zou uitbeelden tussen het vroegere landschap en het landschap van de 1970-er jaren. Dit liet op niets uit. In de tijd waarin zij in Maarssen woonde, waren er in de Maarssenbroekse polder veel weidevogels. Zich met name de kieviten herinnerend vanwege hun karakteristieke vleugels en hun grootte, vatte ze het plan op om twee beeldengroepen te maken die in het gras zouden worden geplaatst: een groep vertrekkende kieviten en een groep dalende kieviten. De gemeente Maarssenbroek uitte bezwaren: de beeldengroepen zouden gevaar kunnen opleveren voor spelende kinderen. Daarop vatte Elselien het plan op om op een paal één groep kievitfiguren te plaatsen. De kievitfiguren waren vervaardigd uit aluminium. Deze beeldengroep is in de vijver aan het Zebraspoor geplaatst op dezelfde manier als “Vliegende zwanen”. De achterste kievitfiguren hadden de grootste vleugeloppervlakte, waardoor de beeldengroep als windwijzer kon fungeren.(3)
In 1983 bleken de kievitfiguren niet bestand tegen een zeer zware storm, waarop Elselien van der Graaf besloot zwaansfiguren uit te beelden onder gebruikmaking van roestvast staal.(4)
De sokkel steekt voor een deel boven het wateroppervlak uit. Bij het ontwerp zou het de bedoeling zijn geweest om de betonnen sokkel geheel en al onder water te plaatsen. Om onbekende redenen is dit niet gebeurd.(5)
Noten
(1) Mededeling van Elselien van der Graaf. De beschrijving van Astrid Kuiper in Maarssen in beelden, deel 3, 2016-2 dat de paal kan bewegen, waardoor het beeld als windwijzer fungeert, is onjuist.
(2) https://nl.wikipedia.org/wiki/Maarssenbroek
(3) Elselien van der Graaf 70 20 (2021, p.60-64) en mededelingen van Elselien van der Graaf.
(4) Volgens Astrid Kuiper (Maarssen in beelden, deel 3, 2016) gingen de kievitfiguren teloor in “de hevige storm van 1983”, waarmee de Hemelvaartsstorm kan zijn bedoeld, die op 12 mei 1983 over Nederland trok.
(5) Maarssen in beelden, deel 3, 2016-2.