Beeldhouwer: Else Ringnalda
Materiaal: brons (beeld en boom)
Nationaal Bomenmuseum v/h Von Gimborn Arboretum, Velperengh 13, Doorn
Onthuld op 8 mei 2016
__________
__________
__________
__________
.
Van 8 mei t/m 10 juli 2016 hield Else Ringnalda in het Von Gimborn Arboretum in Doorn (tegenwoordig: Nationaal Bomenmuseum) de solo-expositie “Brons in de natuur”. In deze expositie was een dertigtal “Homo ludens”-beelden tentoongesteld, waaronder een exemplaar van Drosophila (grote uitvoering), een exemplaar van Ruimte voor een kind, uitvoeringen van Schommels en een onbedekte uitvoering van Summertime.(1) Er waren ook tweedimensionale “Homo ludens” beelden tentoongesteld: de “Yoga-class”-beelden, uitgevoerd in cortenstaal.(2)
De expositie “Brons in de natuur” was onderdeel van de editie-2016 van de zomerexpositie “Een Lint vol Lust, beelden, kunst en buitenplaatsen tussen Zeist en Doorn”.
Speciaal voor het Von Gimborn Arboretum ontwierp Else Ringnalda het kunstwerk “Ode aan de boom”. Dit kunstwerk is een eerbetoon aan de bomen en toont de verbondenheid tussen de mens en de boom. De vrouwenfiguur en de boom zijn beide in brons gegoten.(3) Het Von Gimborn Arboretum organiseerde een wervingsactie waarvan de opbrengst ten goede zou komen aan de aankoop van het kunstwerk.(4)
“HOMO LUDENS”-BEELDEN
De ontstaansgeschiedenis van de “Homo ludens”-beelden gaat terug tot de tijd waarin Else Ringnalda in een krantenartikel las dat een man blijvend hersenletsel had opgelopen toen hij door een groep jongeren in elkaar was geslagen. De jongeren hadden de man voor hun plezier afgetuigd, ze waren niet op roof uit. Dit deed bij haar de vraag rijzen in wat voor samenleving wij leven, gevolgd door de vraag hoe een ideale samenleving eruit zou kunnen zien.(5)
De ideale samenleving zoals Else Ringnalda zich die voorstelt, wordt gevormd door de “Homo ludens” (vert.: de spelende mens), mensen die respectvol omgaan met elkaar en met de natuur. Het zijn zelfbewuste mensen, die van jongs af aan hun passie en talenten ontdekken en zich inspannen hun doelen te bereiken. Ze zijn ervan doordrongen dat ze gelijkwaardig aan elkaar zijn, ongeacht verschillen in afkomst, religie of sekse, en weten dat hun onderlinge verschillen bijdragen aan het verder ontwikkelen van de cultuur en de samenleving.(6)
De “Homo ludens”-beelden tonen mensen in hun natuurlijke staat. Zij kunnen zijn wie zij willen zijn. Hun werk ervaren zij als spel. De kracht en kwetsbaarheid die de “Homo ludens”-beelden tonen, zijn geen mannelijke of vrouwelijke eigenschappen maar menselijke eigenschappen.(7)
Op exposities zijn de “Homo ludens”-beelden op uiteenlopende wijzen te zien: op sokkels, in het gras, op een voetplaat, op schommels of op waterleliebladeren in het gras, een vijver of een waterpartij.
De in brons uitgevoerde “Homo ludens”-beelden zijn driedimensionaal. De serie “Yoga-class”-beelden, uitgevoerd in cortenstaal, is tweedimensionaal.(8)
“THEATER OP WATER”
Tijdens de expositie in het Von Gimborn Arboretum waren de een aantal “Homo ludens”-beelden in de vijver geplaatst op speciaal ontworpen waterleliebladeren, waarop Else Ringnalda met gekleurd pigment en gruis nerven had getekend. De waterleliebladeren waren verankerd in de vijverbodem. De wind en de stroming van het water zorgden ervoor dat de beelden om hun as konden draaien en in verschillende richtingen konden drijven. De toeschouwer zag zo steeds een andere kant van de beelden.
Als er meerdere beelden van Else Ringnalda op deze manier in een vijver of waterpartij zijn geplaatst, wekken zij door hun drijvende en draaiende bewegingen de indruk een toneelspel op te voeren, waarbij er verschillende scenes ontstaan. Else Ringnalda noemt dit: “Theater op water”; de “Homo-ludens”-beelden zijn de acteurs in de ideale samenleving die zij zich voorstelt en spelen hun spel op het water.(9)
De video hiernaast waarop “Theater op water” is te zien, is gemaakt tijdens de expositie 35 jaar Kunst in Kasteeltuinen Arcen (Arcen, 2023).
Noten
(1) Catalogus_expo_Von_Gimborn_Arboretum_2016
(2) https://www.bomenmuseum.nl/uw-bezoek/fotoalbums/opening-beeldententoonstelling-else-ringnalda/
(3) Mededeling van Else Ringnalda.
(4) Catalogus_expo_Von_Gimborn_Arboretum_2016
(5) Else Ringnalda – Beelden en Bronnen | Sculptures and Sources (Vianen, 2009, p.54).
(6) Else Ringnalda – Beelden en Bronnen | Sculptures and Sources (Vianen, 2009, p.56). Het begrip “Homo ludens” is geïntroduceerd door Johan Huizinga (antropoloog, cultuurfilosoof en historicus, Groningen, 7 december 1872 – De Steeg, 1 februari 1945) in zijn boek Homo ludens – proeve eener bepaling van het spel-element der cultuur (Amsterdam, 1938). Huizinga stelt dat de mens door de eeuwen heen ten diepste een spelende mens (Homo ludens) is geweest; aan de basis van (de ontwikkeling) van cultuur ligt spel in de breedste zin van het woord ten grondslag. In de periode 1956/1974 ontwierp Constant (Constant Anton Nieuwenhuys, auteur, beeldend kunstenaar en muzikant (Amsterdam, 21 juli 1920 – Utrecht, 1 augustus 2005), geïnspireerd door Homo Ludens, New Babylon: een reeks maquettes waarin de Homo ludens in alle vrijheid zou kunnen leven.
(7) Else Ringnalda – Beelden en Bronnen | Sculptures and Sources (Vianen, 2009, p.56); mededelingen van Else Ringnalda.
(8) https://www.bomenmuseum.nl/uw-bezoek/fotoalbums/opening-beeldententoonstelling-else-ringnalda/
(9) Else Ringnalda – Beelden en Bronnen | Sculptures and Sources (Vianen, 2009, p.65).