Beeldhouwer: Taeke Friso de Jong
Materiaal: muschelkalksteen – goldbank
Domkerk, Domplein, Utrecht
Onthuld op 6 januari 1978
de woestijn, met een verdorde boom zonder vruchten
de Ark van het Verbond
de tocht door de Jordaan op weg naar het Beloofde Land
het Beloofde Land: een boom met druiven
Johannes de Doper doopt Jezus in de Jordaan; de Heilige Geest daalt op Jezus neer in de gedaante van een duif
DE DOOPVONT IN DE DOMKERK IN UTRECHT
In de eeuwen dat de Domkerk een Rooms-katholieke kerk was, had zij niet de functie van parochiekerk maar van kapittelkerk, een kerk waaraan een kapittel van seculiere kanunniken is verbonden. In kapittelkerken vonden geen doopplechtigheden plaats. De Domkerk had van oudsher dus geen doopvont. Tijdens de Reformatie ging de Domkerk over in protestantse handen. In het protestantisme is de doop geen sacrament zonder welk men niet zalig kon worden, zoals in het Rooms-katholicisme, maar een sacrament waarin het geloof van de dopeling in het Woord van God wordt bevestigd. Een koperen schaal fungeerde als doopvont, men gebruikte geen monumentale doopvonten zoals in Rooms-katholieke kerken. De doopvont stond bij het doophek.
Bij de doop op 9 oktober 1947 van prinses Marijke werd een gerestaureerde, uit 1871 daterende doopvont naar de Domkerk overgebracht: een zilveren schaal op een met purper velours omklede eikenhouten kolom.
In de 1960-er jaren kwam onder invloed van de Liturgische Beweging meer aandacht voor het doopvont als belangrijk onderdeel van de kerkinrichting. Bij de doop in de Domkerk op 28 december 1968 van prins Johan Friso wilde men gebruik maken van een monumentale doopvont. Omdat er in de Domkerk een dergelijke doopvont niet was, werd vanuit het Aartsbisschoppelijk Museum in Utrecht een twaalfde-eeuwse romaanse doopvont naar de Domkerk overgebracht. Deze doopvont werd bij de doop op 21 februari 1970 van de prinsen Bernhard en Constantijn opnieuw naar de Domkerk overgebracht.
In de jaren 1977-1988 onderging de Domkerk een restauratie, waarbij werd besloten een monumentale doopvont in de Domkerk te plaatsen. In 1977, in opdracht van het Citypastoraat Utrecht, die de Domkerk in eigendom had, ontwierp en vervaardigde Taeke Friso de Jong een grote doopvont in muschelkalksteen – goldbank.
DE BIJBELSE TAFERELEN OP DE DOOPVONT
Op de wand van de doopvont die Taeke Friso de Jong heeft ontworpen en vervaardigd, zijn Bijbelse taferelen uitgebeeld, die de gehele wand bestrijken. De reeks taferelen begint met een afbeelding van een dorre boom zonder vruchten. Dit is een verwijzing naar de woestijn, waarin Gods Volk na de uittocht uit Egypte gedurende veertig jaar verbleef. Rechts van deze boom wordt de tocht van Gods Volk door de Jordaan getoond, op weg naar Kanaän, het Beloofde Land. Taeke Friso de Jong heeft een rij mensfiguren afgebeeld, voorafgegaan door een kind. De voorste mensfiguren voeren een staf, waarmee zij zich een weg door de Jordaan banen. Achteraan de rij mensen zijn twee priesters afgebeeld die de Ark van het Verbond dragen, in het Oude Testament beschreven als een vergulde kist met daarin de twee stenen tafels met de Tien Geboden die Mozes op de berg Sinaï van God in ontvangst had genomen. Op het deksel van de Ark zijn twee cherubs (engelen) afgebeeld. De Ark is het teken dat God bij Zijn Volk woont en hen beschermt. Het Beloofde Land is uitgebeeld in de vorm van een vruchtdragende boom. Rechts van deze boom is de doop van Jezus in de Jordaan door Johannes de Doper getoond. Jezus staat in het midden, in het rivierwater. Johannes staat rechts van Hem en doopt Hem. Links van Jezus staat een engel, die het gewaad van Jezus draagt. Boven Jezus zweeft een duif, de gedaante waarin de Heilige Geest op Jezus neerdaalde.
In het bassin van de doopvont zijn geen afbeeldingen aangebracht.
De doopvont is op 6 januari 1978 in gebruik genomen.
DE TENTOONSTELLING “IN STEEN EN BRONS GEVAT” (DOMKERK, UTRECHT, 2012)
Van 14 maart tot en met 3 mei 2012 werd in de Domkerk in Utrecht de tentoonstelling “In steen en brons gevat” gehouden. In deze tentoonstelling werd het religieuze oeuvre van Taeke Friso de Jong belicht aan de hand van foto’s, schaalmodellen en in steen en brons uitgevoerde beelden en penningen. Over de doopvont in de Domkerk was onder andere een fotoreportage te zien over het ontwerp en vervaardiging ervan.
Ter gelegenheid van de tentoonstelling “In steen en brons gevat” had Taeke Friso de Jong een speciale bronzen penning vervaardigd, geënt op de doopvont in de Domkerk, en er een aantal exemplaren van laten gieten. Een deel van de opbrengst van de verkoop van deze penningen kwam ten goede aan het Citypastoraat.
DOOPVONTEN, ONTWORPEN EN VERVAARDIGD DOOR TAEKE FRISO DE JONG
Taeke Friso de Jong heeft voor drie kerken een doopvont ontworpen en vervaardigd. Het zijn elk unieke exemplaren. In deze fotoreportage is de doopvont besproken die in de Domkerk in Utrecht staat. De andere twee doopvonten staan in de Ontmoetingskerk (Kamerik) en de Maranathakerk (Woerden).
Bronnen:
– https://hetutrechtsarchief.nl
– https://www.taekedejong.nl/biografie.html
– https://www.taekedejong.nl/nieuws.html
– https://www.dbnl.org/tekst/sten009monu01_01/sten009monu01_01_0075.php
– https://www.kerkrentmeester.nl/app/uploads/2020/10/Kerkbeheer_oktober_2017.pdf
– https://www.yumpu.com/nl/document/read/20245940/beelden-in-de-dom
– Woerdense Courant, 2 april 1981
Zie ook:
– Taeke Friso de Jong: “Doopvont” (Kamerik)