Beeldhouwer: Gerarda Rueter
Materiaal: steen
Ingang parkeergarage Springweg, Strosteeg 83, Utrecht (sinds 1993)
Geplaatst in 1956 als versiering van de hoofdingang van Coöperatieve Centrale Raiffeisen-Bank, St.-Jacobsstraat 30, Utrecht
kantoor Raiffeisen-Bank met sierlijst, beelden en Dierenriem-reliëfs
(foto: 3 mei 1956)
versiering hoofdingang kantoor Raiffeisen-Bank, Utrecht
(foto: augustus 1985)
ingang parkeergarage Springweg, Utrecht, met versiering hoofdingang kantoor Raiffeisen-Bank
(foto: 24 augustus 2021)
linkerkant sierlijst, eerste (bovenste) reliëf: het wegdragen van de graanschoven
linkerkant sierlijst, tweede reliëf: het bundelen van de korenaren tot graanschoven
linkerkant sierlijst, derde reliëf: zaaien
linkerkant sierlijst, vierde reliëf: grond bewerken
linkerkant sierlijst, vijfde reliëf: bieten, aardappelen
midden sierlijst: sluitsteen
rechterkant sierlijst, eerste (bovenste) reliëf: melk verzamelen in melkbussen
rechterkant sierlijst, tweede reliëf: koe melken
rechterkant sierlijst, derde reliëf: varkens hoeden
rechterkant sierlijst, vierde reliëf: schapen hoeden
rechterkant sierlijst, vijfde reliëf: kazen en worsten
ONTSTAANSGESCHIEDENIS EN LOTGEVALLEN
De sierlijst rond de hoofdingang van het kantoorgebouw van de Raiffeisen-Bank is vervaardigd door Gerarda Rueter. In elke verticale balk van de sierlijst waren vijf reliëfs aangebracht. In de bovenste balk van de sierlijst was de tekst COÖPERATIEVE CENTRALE RAIFFEISEN-BANK aangebracht en een sluitsteen, half verzonken in de balk.(1)
Bij de sloop, eind 1985, van het kantoorgebouw van de Raiffeisen-Bank (inmiddels: Rabobank), werd de sierlijst van de hoofdingang in opslag genomen. In 1993 werd de lijst, ontdaan van de woorden COÖPERATIEVE CENTRALE RAIFFEISEN-BANK, tegen de hoofdingang van de eind 1970-er jaren gebouwde parkeergarage Springweg aan de Strosteeg in Utrecht geplaatst.
DE RELIËFS AAN WEERSZIJDEN VAN DE HOOFDINGANG
In een folder, daterend uit het voorjaar van 1961, zijn de reliëfs omschreven als anecdotische voorstellingen van coöperatie, landbouw, tuinbouw en veeteelt. De vijf reliëfs in de linkerbalk van de sierlijst beelden werkzaamheden in de land- en tuinbouw uit. Van boven naar onderen: het wegdragen van graanschoven, het bundelen van korenaren tot graanschoven, zaaien, grond bewerken en bieten en aardappelen. De vijf reliëfs in de rechterbalk van de sierlijst beelden werkzaamheden in de veeteelt uit. Van boven naar onderen: melk verzamelen in melkbussen, koe melken, varkens hoeden, schapen hoeden en kazen en worsten.
DE SLUITSTEEN
De sluitsteen symboliseert de coöperatieve gedachte die ten grondslag ligt aan de Coöperatieve Centrale Raiffeisen-Bank. In de jaren erna hebben afbeeldingen ervan gefungeerd als illustratie op onder andere de omslag van jaarverslagen van de landelijke organisatie en van aangesloten banken. Bij lokale banken hebben afgietsels van de sluitsteen gehangen, vervaardigd uit aardewerk. Penningen met een afbeelding van de sluitsteen werden uitgereikt bij jubilea van bestuurders en personeelsleden. De sluitsteen heeft niet gefungeerd als logo voor de Raiffeisen-Bank; het logo van de Raiffeisen-Bank was in die tijd een munt met korenaren. In 1962 werd dit logo vervangen door de oude versie van de “opgaande lijn”.(2)
VERWARRING
Het artikel NA SLOOP HOOFDKANTOOR IN JACOBSSTRAAT – RABO-beelden blijven gespaard (Bert van den Hoed, Utrechts Nieuwsblad, 26 september 1985, foto’s: Michael Kooren), geschreven ter gelegenheid van de op handen zijnde sloop van het kantoorgebouw, was geïllustreerd met een foto van het kantoorgebouw, een foto van de door Theo van der Nahmer vervaardigde gevelsteen “De overvloed”, foto’s van de twee beelden die Albert Termote had vervaardigd en een foto van de sluitsteen van de versiering van de hoofdingang van het kantoorgebouw.
Het bijschrift bij de foto van de sluitsteen luidde: EEN FRAGMENT van “De Welvaart” op de sierlijst boven de hoofdingang van het oude hoofdkantoor. Dit bijschrift is niet juist. De sluitsteen heeft geen naam, evenmin als de reliëfs in de sierlijst. “De Welvaart” is de naam van de tweede gevelsteen die Theo van der Nahmer voor het nieuwe kantoor van de Raiffeisen-Bank had vervaardigd.(3)
Het gevolg van het foutieve bijschrift was dat uit NA SLOOP HOOFDKANTOOR IN JACOBSSTRAAT – RABO-beelden blijven gespaard de conclusie kon worden getrokken dat de sluitsteen vervaardigd was door Theo van der Nahmer, aan wie elders in het artikel de gevelstenen “De overvloed” en “De welvaart” waren toegeschreven. Deze gevelstenen zijn inderdaad door Theo van der Nahmer vervaardigd maar in het artikel staat geen foto van de gevelsteen die aan de rechterzijde van het kantoorgebouw was geplaatst.
Noten
(1) Algemeen Handelsblad, 4 mei 1957, De Tijd, 4 mei 1957, folder Raiffeisen-Bank, 1961, p.4
(2) Correspondentie J. van der Meer – TWM van Berkel
(3) Theo van der Nahmer: “De overvloed” en “De welvaart” (Utrecht)
Met dank aan:
– J. van der Meer, hoofd Bedrijfshistorie, Rabobank
Gerarda Rueter is een van de beeldend kunstenaars geweest die beeldhouwwerken heeft vervaardigd voor het kantoorgebouw van de Coöperatieve Centrale Raiffeisen-Bank aan de St Jacobsstraat in Utrecht. De andere kunstenaars waren Theo van der Nahmer (de gevelstenen De overvloed en De welvaart en Twaalf Dierenriem-reliëfs) en Albert Termote (De betrouwbaarheid en De voorzichtigheid).