Ontwerp en uitvoering: De Strakke Hand
Materiaal: verf
Strosteeg 4b, Utrecht
Voltooid op 15 november 2021
__________
.
“Dr. Bleeker produceert de fasecontrastmicroscoop” is de vierde “Utrechtse muurformule” die De Strakke Hand in Utrecht op gevels heeft aangebracht in opdracht van de Utrechtse natuurkundigen Sander Kempkes en Ingmar Swart. Het is de eerste muurformule in deze serie over een vrouwelijke wetenschapper: dr. Caroline Emilie Bleeker (natuurkundige, Middelburg, 17 januari 1897 – Zeist, 8 november 1985). “Dr. Bleeker produceert de fasecontrastmicroscoop” is ontworpen in het kader van het gezamenlijke lustrum van de Universiteit Utrecht en het Universitair Medisch Centrum Utrecht.
De fasecontrastmicroscoop is uitgevonden door Fritz Zernike (natuurkundige, Amsterdam, 16 juli 1888 – Amersfoort, 10 maart 1966). Met dit type microscoop is het mogelijk om het inwendige van levende cellen zichtbaar te maken (bij traditionele microscopen moeten hiervoor kleurstoffen worden gebruikt waardoor de cellen dood gaan). In 1947 verkregen Zernike en Bleeker het octrooi. Bleeker ging de fasecontrastmicroscopen produceren in Zeist in Nedoptifa, haar fabriek voor optiek en instrumenten. Nedoptifa was de eerste fabriek in de wereld waarin fasecontrastmicroscopen werden geproduceerd.
Het principe van de fasecontrastmicroscoop wordt tot op de dag van vandaag grootschalig gebruikt wordt in het ziekenhuis, in bedrijven en op de universiteit.
Op “Dr. Bleeker produceert de fasecontrastmicroscoop” is Bleeker te zien, werkend aan een draaibank, met rechts op de muurformule afbeeldingen van een fasecontrastmicroscoop en het logo van Nedoptifa. Verder zijn het jaartal 1947 te zien en diagrammen van de werking van de traditionele microscoop en de fasecontrastmicroscoop. Midden rechts staat de wetenschappelijke formule.
Het huis waarop “Dr. Bleeker produceert de fasecontrastmicroscoop” is aangebracht op de voorgevel, ligt dicht bij de Korte Nieuwstraat 13, waar zij in maart 1933 naartoe was verhuisd en waarin zij haar in 1930 opgerichte fysisch adviesbureau en werkplaatsen had ondergebracht.
Bronnen en verdere informatie:
– https://dub.uu.nl
– https://muurformules.sites.uu.nl
– https://nl.wikipedia.org/wiki/Caroline_Emilie_Bleeker
→ Utrechtse muurformules
→ DE STRAKKE HAND
“MUURFORMULES”
In 2015 kwamen Sense Jan van der Molen en Ivo van Vulpen, natuurkundigen, werkzaam in Leiden, op het idee om op gevels in Leiden wetenschappelijke formules aan te brengen. Op die manier konden baanbrekende wetenschappelijke ontdekkingen die in Leiden waren gedaan en die uit het gezichtsveld waren verdwenen, onder de aandacht worden gebracht. Deze schilderingen worden “muurformules” genoemd. De acht muurformules die in Leiden zijn geschilderd, tonen wetenschappelijke formules, geschreven door onder andere Albert Einstein en Christiaan Huygens.
In 2018 raakten Sander Kempkes en Ingmar Swart, natuurkundigen, werkzaam in Utrecht, geïnspireerd door wat in Leiden gaande was en wilden zij op een soortgelijke manier aandacht besteden aan baanbrekende wetenschappelijke ontdekkingen die in Utrecht waren gedaan. Voor de uitvoering van hun ideeën benaderden zij De Strakke Hand.
De opdrachtgevers / initiators voorzien De Strakke Hand van informatie die nodig is om een muurformule te ontwerpen, zoals de naam van de wetenschapper, de naam van het onderzoek en de wetenschappelijke formule, en hun achterliggende idee. De Strakke Hand zoekt de gevel uit waarop de muurformule zal worden aangebracht en maakt op grond van de architectuur van de gevel en de aangeleverde informatie een ontwerp, waarin zij de vrije hand hebben.
De Utrechtse muurformules zijn anders van opzet dan de muurformules in Leiden. De Utrechtse muurformules tonen scenes met daarin de wetenschappers en de wetenschappelijke formules die zij geschreven hebben.
De Strakke Hand heeft in Utrecht naast “Dr. Bleeker produceert de fasecontrastmicroscoop” de volgende muurformules geschilderd:
– Prof. Buys Ballot onderzoekt het dopplereffect (Burgemeester Reigerstraat 9)
– Prof. Donders onderzoekt het oog
– Prof. van ‘t Hoff onderzoekt stereochemie (Ganzenmarkt 26)
– Prof. Ornstein onderzoekt de toevalsbeweging (Oosterkade 30)
Bronnen:
– https://commons.wikimedia.org
– https://destrakkehand.nl/portfolio
– https://muurformules.sites.uu.nl
– https://nl.wikipedia.org/wiki/Lijst_van_muurformules_in_Leiden
– https://nl.wikipedia.org/wiki/Lijst_van_muurformules_in_Utrecht
– https://www.linkedin.com/posts/sander-kempkes