Beeldhouwer: Albert Termote
Materiaal: brons
Gieting: Bronsgieterij A. Binder, Haarlem
Janskerkhof, Utrecht
Onthuld op 7 november 1947
__________
__________
__________
onthulling “Willibrord te paard” door A.P.E.M Heerkens Thijssen-van der Kun (foto: 7 november 1947)
De geschiedenis van “Willibrord te paard” gaat terug tot 1939, het 1200e sterfjaar van Willibrord. Ter gelegenheid hiervan wilde de Vereniging Nederlandsche Katholiekendagen aan de stad Utrecht (Willibrord was bisschop van Utrecht geweest) een Willibrord-monument aanbieden. Onder de leden van de Algemeene Katholieke Kunstenaarsvereeniging werd een prijsvraag uitgeschreven. In oktober 1939 werden in het Museum voor Nieuwe Religieuze Kunst in Utrecht (de voorloper van het Catharijne Convent) dertien inzendingen tentoongesteld. De uit België afkomstige beeldhouwer Albert Termote had twee inzendingen vervaardigd. Eén ervan, “Utrecht” genaamd, Willibrord uitbeeldend, gezeten op een paard met in zijn rechterhand een Fries kerkje, werd tot winnaar verkozen. Deze inzending kreeg de naam “Willibrord te paard”.
Aanvankelijk had men voor “Willibrord te paard” de Mariaplaats in Utrecht in gedachten. Dit stuitte op kritiek van de Utrechtse dichter en kunst- en literatuurcriticus Jan Engelman, die voorstander was van plaatsing op het Domplein. De gemeentelijke Schoonheidscommissie adviseerde plaatsing op de Neude of het Janskerkhof. Omdat de Neude de functie van parkeergelegenheid had, besloot de Utrechtse gemeenteraad in februari 1940 tot plaatsing op het Janskerkhof.
Door het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog werd de vervaardiging van “Willibrord te paard” vertraagd.
In aanwezigheid van Johannes kardinaal De Jong is “Willibrord te paard” onthuld op 7 november 1947 (7 november: naamdag van Willibrord) door Anne Pauline Ernestine Marie Heerkens Thijssen-van der Kun (Den Bosch, 13 november 1902 – Haarlem, 23 februari 1972), de echtgenote van Henricus Franciscus Heerkens Thijssen (Haarlem, 28 februari 1904 – 12 mei 1975), penningmeester van het hoofdbestuur van de Vereniging Nederlandsche Katholiekendagen.
“Willibrord te paard” toont Willibrord op een Fries paard, een Fries kerkgebouw dragend, de Maartenskerk, die hij in 720 in Utrecht heeft laten bouwen en die gewijd was aan Sint Martinus, de beschermheilige van de Frankische koningen. Volgens de overlevering is de huidige Domkerk gebouwd op de plek waar de Maartenskerk heeft gestaan.
“Willibrord te paard” staat met de blik in de richting van de Domkerk.
Sinds 2002 is “Willibrord te paard” het beginpunt van de Willibrordprocessie, die ieder jaar in september wordt gehouden. De processieroute voert naar de St. Catharinakathedraal in de Lange Nieuwstraat in Utrecht. De schrijn met relieken van Willibrord, die in de St. Catharinakathedraal wordt bewaard, wordt tijdens de processie meegedragen.
ANDERE RUITERSTANDBEELDEN, ONTWORPEN DOOR ALBERT TERMOTE
“Willibrord te paard” is het eerste van vier ruiterstandbeelden die Albert Termote heeft ontworpen. De drie andere ruiterstandbeelden zijn Sint Martinus (Utrecht, 1948), Karel de Grote (Nijmegen, 1962) en Corbulo (Voorburg, 1964).
Bronnen:
– De Stem, 8 november 1947
– https://www.genealogieonline.nl/stamboom-stoffels/I840.php
– https://vanderkrogt.net/standbeelden/object.php?record=FR14bb. Hierin staat dat het paardenbeeld van “Willibrord te paard” door de Koninklijke Vereniging “Het Friesch Paarden-Stamboek” (KFPS) als een Fries paard is aangemerkt.
– Huizen aan het Janskerkhof: Sint Willibrordus monument (Caroline Pelser, 2019 [2017])
Met dank aan:
J.J.L.G. Huntjens MA, Katholiek Documentatie Centrum, Nijmegen
Clemens Willibrord (Northumbria, 658 – Echternach, 7 november 739): Angelsaksisch missionaris en aartsbisschop, bijgenaamd: de apostel van de Friezen. In 695 werd hij gewijd tot bisschop van het door hem gestichte bisdom Utrecht.
Naamdag: 7 november.