Stadswandeling door en voorbij het centrum van Zutphen en langs de Berkel en de IJssel.
Lengte: ca. 7 kilometer.
Kunstwerken van: Maïté Duval, Paul Grégoire, Frank Letterie, Winfried Nimphius en Herma Schellingerhoudt. De kunstwerken staan voor het overgrote deel langs de openbare weg.
Vertrek- en aankomstpunt: NS-station, Zutphen.
Routekaart: https://www.route.nl; de route is geregistreerd onder nummer 1292628.
BEELDEN, BEELDENGROEPEN EN PLAQUETTES
Vanaf het NS-station Zutphen komt u langs:
– Agnietenhof: Agnietenhof-gedicht (Frank Letterie)
– Agnietenhof: Zuster van het Gemeene Leven (Maïté Duval)
– Ruitershofje: Ruitergroep (Frank Letterie)
– Theater en congrescentrum Hanzehof, Coehoornsingel: Torso Cambré (Maïté Duval)
– IJsbaanpad: kopie van Die Badende (Winfried Nimphius)
– Frans Halslaan: Geste libre (Maïté Duval)
– Oude Bornhof: Else (Maïté Duval)
– Hof van Heeckeren: Draaiende vrouw (Maïté Duval)
– IJsselkade: Ida Gerhardt (Herma Schellingerhoudt)
– Wijnhuistoren: Beiaardier-plaquette (Frank Letterie)
– Broederenkerkhof: Gideonmonument (Paul Grégoire)
– IJsselkade / Molengracht: Monument voor de wederopbouw (Titus Leeser)
ROUTEBESCHRIJVING
Vanaf het station steekt u het Stationsplein over en loopt u door de Stationsstraat, die overgaat in de Overwelving, die op haar beurt overgaat in de Rijkenhage.
De Agnietenhof
Aan de Rijkenhage bevindt zich de Agnietenhof, dagelijks toegankelijk tussen 09.00 en 13.00 uur. De Agnietenhof is de vroegere binnenplaats van het vroegere Agnietenconvent, ook wel Adamanshuis genoemd, waarin van het einde van de veertiende eeuw tot in de Reformatie Zusters des Gemeenen Levens woonden, een zustergemeenschap van leken, eind 14e eeuw opgericht door Geert Grote (Deventer, oktober 1340 – 20 augustus 1384), de grondlegger van de Moderne Devotie.
In de ingang van de Agnietenhof hangt het Agnietenhof-gedicht, een door Frank Letterie in 1985 vervaardigde en op 28 juni 1986 geplaatste bronzen plaquette met daarop een gedicht van Ida Gerhardt, die voor Zutphen van grote betekenis is geweest. Zij heeft geschreven over Zutphen en over de IJssel, die langs Zutphen stroomt. Vanaf 1967 woonde zij in Eefde, nabij Zutphen; in de laatste jaren van haar leven woonde zij in Warnsveld, eveneens nabij Zutphen. Haar literaire nalatenschap is geschonken aan de gemeente Zutphen.
Op de binnenplaats van de Agnietenhof, waar in vroeger tijden het bleekveld was, staat het beeld Zuster van het Gemeene Leven, vervaardigd in 1985 door Maïté Duval, die van 1974 tot aan haar overlijden in november 2019 in Zutphen werkzaam is geweest, aanvankelijk als beeldhouwer, later ook als tekenaar. De zuster die Maïté Duval heeft uitgebeeld, legt een laken te bleek op het grasveld.
Het Ruitershofje
De Rijkenhage gaat over in de Berkelsingel. U loopt langs de Berkel en komt langs het Ruitershofje, gebouwd in 1897/98 ter vervanging van de negentien armenwoningen van het uit 1571 daterende Ruiters Hofjen. In het Ruitershofje staat de Ruitergroep, een beeldengroep, vervaardigd in 1981 door Frank Letterie, die ter gelegenheid van de voltooiing in 1980 van een renovatie van het Ruitershofje een plaquette vervaardigde met daarop de tekst van een gedicht van Ida Gerhardt. Deze Ruitershofje-plaquette is helaas ten prooi gevallen aan diefstal. Er is geen vervangend exemplaar vervaardigd.
Coehoornsingel en Deventerweg
Bij de eerstvolgende rotonde slaat u linksaf naar de Coehoornsingel, waarlangs fraaie huizen staan. Na verloop van tijd ziet u aan uw rechterhand Theater en congrescentrum Hanzehof. Met een beetje geluk is het Theater en congrescentrum open. Rechts in de hal staat het bronzen beeld Torso Cambré (vert.: “Gewelfd torso”), vervaardigd door Maïté Duval. Dit beeld dateert uit 1979. Het exemplaar in de hal van Theater en congrescentrum Hanzehof is in 1996 door de Vereniging Vrienden van de Hanzehof aan het Theater en congrescentrum geschonken.
Voorbij Theater en congrescentrum Hanzehof slaat u rechtsaf en loopt u een klein stukje over de Fanny Blankers-Koenweg om rechtsaf te slaan en langs de Grote Gracht uw wandeling te vervolgen. U kruist de Deventerweg, waar zich op nummer 18 het atelier en de beeldentuin van Maïté Duval bevindt, aan de oever van de Berkel. Het atelier en de beeldentuin zijn op afspraak te bezichtigen. Meer informatie hierover vindt u op www.maiteduval.nl.
Langs de oever van de Berkel
Bij knooppunt F67 loopt u rechtdoor. U kruist de Leeuweriklaan en loopt daarna een deel van het IJsbaanpad af, langs de Berkel. Rechts van u ziet u op een vlonder een kunststof kopie van het uit kunststof vervaardigde beeld Die Badende, ontworpen in 2011 door de Duitse kunstenaar Wilfried Nimphius. Het origineel staat in Billerbeck, bij de bron van de Berkel. Kopieën staan in alle Berkelsteden in Duitsland en Nederland. De kopie in Zutphen stond oorspronkelijk in de buurt van de Berkelpoort. Dit stuitte op bezwaren, waarop het beeld naar het nabijgelegen Warnsveld werd verplaatst. De kopie die u in deze wandeling ziet, is in 2017 door particulieren aangekocht. Zo heeft Zutphen, waar de Berkel uitmondt in de IJssel , toch nog een “Badende”.
Om vorstschade te voorkomen, gaan de kopieën van “Die Badende” gedurende de winter in opslag.
De Frans Halslaan
U loopt terug langs de Berkel, slaat linksaf over de Berkel en dan rechtsaf de Prinses Marijkelaan in, om daarna linksaf te slaan, de Leeuweriklaan in, die overgaat in de Prins Bernhardlaan.
Nadat u de Warnsveldseweg bent overgestoken, loopt u rechtdoor, de Jan Vermeerstraat in. U slaat rechtsaf de Frans Halslaan in. Ter hoogte van nummer 19 ziet u in een plantsoen het bronzen beeld Geste libre (vert.: “Vrije beweging”), vervaardigd door Maïté Duval. Het beeld is hier in 2006 geplaatst.
De Oude Bornhof
Aan het einde van de Frans Halslaan slaat u rechtsaf naar de Hobbemakade om vervolgens linksaf te slaan en de Warnsveldseweg te volgen. Bij de watertoren aan de Berkel steekt u de Berkelsingel over en loopt u verder over de Laarstraat, een winkelstraat. Aan het einde van de Laarstraat steekt u over en gaat u rechtdoor de Beukerstraat in. U gaat dan linksaf, de Bornhovestraat in om na een paar honderd meter rechtsaf te slaan, de Oude Bornhof in. De geschiedenis van dit hofje gaat terug tot 1300.In de binnentuin van de Oude Bornhof staat het bronzen beeld Else, dat hier een nieuwe plek heeft gekregen. Oorspronkelijk stond dit beeld bij de Kamer van Koophandel in Zutphen. Toen de Kamer van Koophandel door fusie naar Apeldoorn ging verhuizen, was het de bedoeling dat “Else” mee zou verhuizen. Omwonenden hebben met succes een handtekeningenactie gevoerd om het beeld voor Zutphen te behouden.
Musea Zutphen
Aan het einde van de Oude Bornhof slaat u linksaf en vervolgens rechtsaf, de Proostdijsteeg in. U gaat rechtdoor over het Kerkhof en komt vervolgens uit bij het ’s Gravenhof. Links aan het ’s Gravenhof ziet u Musea Zutphen, een samenvoeging van het Stedelijk Museum Zutphen en het museum Henriëtte Polak. In de Hof van Heeckeren staat het bronzen beeld Draaiende vrouw, vervaardigd door Maïté Duval. “Draaiende vrouw” dateert uit 1991. Ter gelegenheid van de opening van de Musea Zutphen op 12 mei 2017 heeft Maïté Duval een exemplaar van “Draaiende vrouw” aan de Musea Zutphen geschonken.
Ida Gerhardt
Voorbij de Musea Zutphen slaat u linksaf de Kuiperstraat in die u uitloopt tot aan de IJsselkade. U slaat rechtsaf en volgt de IJsselkade langs de IJssel. Bij de monding van de Berkel in de IJssel staat het bronzen beeld Ida Gerhardt, onthuld op 31 augustus 2018. Het beeld is vervaardigd door Herma Schellingerhoudt. Rechts van het beeld, op de kademuur, is een plaquette aangebracht met daarop de versregel ER STOND EEN KIND OP DE KADE, de eerste regel van de laatste strofe van Het schip, gepubliceerd in Het sterreschip (1979), één van de dichtbundels van Ida Gerhardt.
De Wijnhuistoren
U blijft de IJsselkade volgen tot aan de Marspoortstraat. Door de Marspoortstraat loopt u naar de Groenmarkt. Aan het einde van de Groenmarkt ziet u rechts van u de Wijnhuistoren, gebouwd tussen 1616 en 1642. Het carillon in deze toren dateert uit 1644 en is gemaakt door de gebroeders François en Pieter Hemony. Op de door Frank Letterie in 1981 vervaardigde Beiaardier-plaquette in de hal van de Wijnhuistoren staat een gedicht van Ida Gerhardt over dit carillon. De gebroeders Hemony hebben ook klokken vervaardigd voor het carillon van de Utrechtse Domtoren.
Het Broederenkerkhof
U slaat linksaf en loopt door de Korte Hofstraat. Aan het einde slaat u rechtsaf naar de Turfstraat en u gaat vervolgens linksaf, de Broederenkerkhof in, om aan het einde rechtsaf te slaan naar het Broederenkerkplein. Hier staat het Gideonmonument, een fonteinbeeld, vervaardigd ter herinnering aan de Zutphense ingezetenen die tijdens de Tweede Wereldoorlog in Zutphen en daarbuiten de dood vonden.
Het “Gideonmonument” is ontworpen door Paul Grégoire en architectenbureau Kleinhout en Van der Steur en is op 10 april 1950 onthuld, exact vijf jaar na de bevrijding van Zutphen. De stille tocht die jaarlijks in Zutphen op 4 mei wordt gehouden in het kader van de Nationale Dodenherdenking eindigt bij het “Gideonmonument”, alwaar om 20.00 uur twee minuten stilte in acht worden genomen, waarna er bij het monument kransen en bloemen worden gelegd. Dan worden ook de fonteinen van het “Gideonmonument” in werking gezet. De waterstromen symboliseren de tranen van verdriet.
De naoorlogse wederopbouw van Zutphen
Aan het einde van het Broederenkerkplein slaat u linksaf en loopt u over de Rozengracht langs de Berkel, die hier Molengracht heet. Aan het einde van de Rozengracht gaat u rechtsaf, de Berkelkade op, om dan linksaf over een fietspad richting de IJsselkade te lopen. Daar staat het Monument voor de wederopbouw, vervaardigd in 1961 door Titus Leeser. Het monument bestaat uit twee vrouwenbeelden. Het liggende vrouwenbeeld symboliseert de bezetting van Zutphen tijdens de Tweede Wereldoorlog; het staande vrouwenbeeld symboliseert de wederopbouw van Zutphen na de oorlog. In 1996 is de muur van het flatgebouw achter het monument geel geschilderd, zodat het monument van voren gezien beter tot haar recht komt.
U slaat rechtsaf richting het Stationsplein en loopt deze straat uit tot u aan uw linkerhand het station van Zutphen ziet, waarmee u aan het einde bent gekomen van deze wandeling.
routekaart “Beelden in Zutphen”